خبرگزاری ایسنا
کارشناسان درباره علت‌های شیوع آفت سن طی 30 سال گذشته می‌گویند در اثر خشکسالی‌های مداوم و برداشت‌های بی‌رویه که منجر به تخریب عرصه‌های جنگلی و مرتعی به ویژه در کوهپایه‌ها که محل تغذیه طبیعی این آفت است، این حشره برای تغذیه به مزارع جو و گندم هجوم می‌آورد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه همدان، البته از بین رفتن دشمنان طبیعی سن از جمله مگس فازا و زنبورهای تخم خوار در اثر تغییرات زیست محیطی عامل تاثیرگذار دیگری در شیوع این آفت عنوان می شود.
آفات، بیماری ها و علف های هرز از جمله عوامل خسارت زایی هستند که همه ساله در سراسر جهان مقادیر زیادی از مزارع و باغات کشاورزی را دچار آسیب و خسارت کرده باعث از بین رفتن قابل توجهی از محصولات کشاورزی می شوند.
از جمله آفت های شایع در کشور سن غلات است که در استان همدان همزمان با آغاز فصل بهار به مزارع گندم و جو ریزش برده و در صورت عدم مبارزه و کنترل در مزارع آلوده می توانند صددرصد خسارت ایجاد کند. سن حشره ای بسیار مقاوم سرما و گرما و تنشهای محیطی است که تنها یک نسل در هر سال دارد.
این آفت خطرناک و آفت زا پس از تغذیه کافی و ذخیره کردن چربی لازم، برای گذراندن فصول پاییز و زمستان به ارتفاعات رفته و در زیر بوته‌هایی مانند گون با استفاده از انرژی ذخیره شده در بدن خود فصول سرد سال را سپری کرده و با شروع فصل بهار و گرم شدن هوا که فصل رشد رویشی مجدد گندم و جو است مجدداً به مزارع برگشته و پس از تغذیه و رسیدن به مرحله باروری اقدام به تخم گذاری کرده و این پایان عمر یک ساله آفت سن است اما تخم های به جا مانده بعد از گذشت یک تا دو هفته تغذیه شده و نوزادان سن همزمان با شکل گیری سمبل در گندم و جو تبدیل به نوزادانی می شوند که در علم کشاورزی پوره سن نامیده می شوند.
پوره یا همان سن های جوان همان سرنوشت والدین خود را دارند و سال بعد عهده دار تخم ریزی و فراهم کردن بقای نسل این حشره مرموز در طبیعت خواهند بود.
نکته حائز اهمیت در این چرخه تخمک ریزی حدود 100 عدد توسط هر سن ماده در فصل تخم ریزی است و این بدان معنی است که در صورت تکثیر این آفت و عدم کنترل و مبارزه با آن، امکان تولید گندم و جو به عنوان دو ماده غذایی اساسی مورد نیاز جوامع با تهدید جدی مواجه خواهد شد.
رییس سازمان جهادکشاورزی استان همدان در این باره می گوید: سن غلات یکی از مهمترین آفات مزارع گندم و جو است که در صورت عدم کنترل و مبارزه به موقع و اصولی می تواند تا صددرصد خسارت به این مزارع وارد کند.
"علیرضا رنجبر ضرابی" افزود: همه ساله عملیات دیده بانی و ردیابی در مراحل زیست شناسی و خسارت زایی سن غلات در تمام ایام سال حتی فصل‌های پاییز و زمستان انجام و براساس نتایج حاصل از این عملیات و در نظر گرفتن وضعیت آفت از نظر وزنی و عددی و تطابق آن با شرایط آب و هوایی و وضعیت رویشی گندم و جو و میزان خسارت زایی آفت، در نهایت زمان و چگونگی مبارزه برای فصل زراعی تعیین می شود.
وی با اشاره به برخی ویژگی‌های سال زراعی عنوان کرد: با توجه به زمستان نسبتاً ملایم و نبود سرما و یخبندان و پوشش برف کافی در اماکن زمستان گذران، تلفات زمستانی این آفت نسبت به سال‌های گذشته کمتر بوده و از طرفی آفت مذکور فصل زمستان را با چربی سوزی کمتری گذرانده و بنابراین پیش بینی می‌شود سن‌های زمستان گذران از قدرت باروری و و پرواز بیشتری نسبت به سنوات قبل برخوردار باشد.
رنجبر ضرابی با اشاره به گرم شدن نسبی هوا که رابطه مستقیم با ریزش سن به مزارع دارد، اظهارکرد: احتمالا در زمان و حجم ریزش و به تبع آن نوع و زمان مبارزه شرایط متفاوتی نسبت به سال‌های گذشته شاهد خواهیم بود و بر این اساس همه عوامل مبارزه به ویژه کشاورزان باید از هوشیاری و آماگی لازم برخوردار باشند تا بتوانیم از بروز خسارت فاحش جلوگیری کنیم.
وی با اشاره به تمهیدات اندیشیده شده برای مبارزه با سن غلات در سال زراعی جاری، بیان کرد: 138 شبکه مراقبت خصوصی و 40 اکیپ مراقبتی دولتی با استفاده از دانش آموختگان رشته‌های کشاورزی در قالب 38 کلینیک گیاهپزشکی برای انجام عملیات ردیابی، اطلاع رسانی و نظارت بر عملیات مبارزه فعال شده اند.
وی اضافه کرد: همچنین با فروشندگان مجاز سموم نباتی برای تامین و تدارک سموم مورد نیاز هماهنگی شده و نظارت کامل بر رعایت استانداردهای لازم در این زمینه صورت گرفته است.
وی اظهارکرد: حدود 12 هزار دستگاه انواع سمپاش که بیش از 250 دستگاه آن از نوع توریولاینر است تجهیز و آماده شده که خوشبختانه استان با در اختیار داشتن این تعداد سمپاش یکی از استانهای توانمند کشور محسوب می شود.
رنجبر ضرابی سپس به کشاورزان توصیه کرد: با مدیریت ها و مراکز خدمات جهادکشاورزی در سطح استان در ارتباط بوده و توصیه‌های ارائه شده از طرف شبکه های مراقبت و کارشناسان را در مزارع به کار بیندند.
انجام به موقع مبارزه، دقت در انتخاب سموم و خرید آن از فروشندگی‌های مجاز، تعمیر و تجهیز ادوات و سمپاش‌ها، انجام همزمان و مشترک مبارزه با سن غلات در مرحله سن ماده و علف‌های هرز مزارع، همچنین انجام مبارزه به صورت منطقه‌ای و مبارزه جدی در مزارع جو مشارکت و همکاری کشاورزی از دیگر توسعه‌های رییس سازمان جهادکشاورزی استان همدان به کشاورزان بود.
در سال زارعی 91-90 در مجموع 270 هزار هکتار مبارزه با سن مادر و پوره سن در مزارع گندم و جو استان انجام شده و توانست از وارد شدن خسارت زیاد به کشاورزان همدان جلوگیری کند.