دان و جوجه ایران

خبرگزاري ايانا
گندم به دليل نقش مهمي كه در عرصه اقتصادي و سياسي كشورها ايفا مي‌كند، يك محصول استراتژيك در تمام دنيا به حساب مي‌آيد.
به گزارش شبكه ايران،در كشور ما نيز گندم يكي از مهمترين محصولات كشاورزي است كه همواره خودكفايي آن مورد توجه سياستگذاران بوده و خوشبختانه با تلاش‌هاي كشاورزان و دست‌اندركاران بخش كشاورزي، طرح خودكفايي گندم ايران در سال 83 به بار نشست و توليد 3/14 ميليون تن گندم موجب شد كشور در توليد اين محصول استراتژيك خودكفا شود.

نگاهي به آمار واردات گندم در دهه‌هاي 50، 60 و 70 شمسي لزوم افزايش كمي توليد اين محصول راهبردي را بيش از پيش نمايان مي‌سازد. اين آمار نگران‌كننده سياستگذاران و برنامه‌ريزان بخش كشاورزي را بر آن داشت تا رؤياي چندين ساله كشاورزان كه همانا خودكفايي گندم بود، محقق سازند.

اين خودكفايي در حالي به حقيقت پيوست كه ايران در سال 79 با واردات 4/6 ميليون تن بزرگترين واردكننده گندم لقب گرفته بود. ادامه اين روند كه بي‌شك در شأن كشاورزي ايران نبود مي‌توانست در شرايط كنوني و وجود تحريم شرايط سختي را براي ايران رقم بزند. اما مديركل دفتر محصولات اساسي وزارت جهاد كشاورزي تأكيد مي‌كند خودكفايي گندم كه در سال 83 رقم خورد در طول فعاليت دولت‌هاي نهم و دهم ادامه يافته (به غير از سال زراعي 87-86 كه به دليل خشكسالي شديد نياز به واردات شد) و مي‌توان گفت ايران به پايداري در توليد اين محصول استراتژيك رسيده است.

محمدمهدي كابلي در گفت‌وگو با مي‌افزايد: وزارت جهاد كشاورزي در كنار افزايش كمي توليد گندم همواره افزايش كيفي آن را نيز سرلوحه برنامه‌هاي خود قرار داده است.

به گفته وي در حال حاضر بالغ بر 5 ميليون و 900 هزار هكتار اراضي كشاورزي كشور زير كشت گندم قرار دارد.در سال گذشته در مجموع 6ميليون و 572 هزار هكتار از اراضي، زير كشت گندم بود كه توليدي معادل 12 ميليون و 740 هزار تن را براي كشور رقم زد اما در سال گذشته به‌رغم اين‌كه به گفته مسئولان وزارت جهاد كشاورزي توليد كفاف نياز داخلي را مي‌داد، مقادير بالايي گندم وارد كشور شد. كابلي در پاسخ به اين نقد وارده به بخش كشاورزي علت واردات گندم در سال گذشته را عدم تناسب قيمت‌هاي جهاني گندم با قيمت خريد گندم توليدي كشور و بالطبع عدم فروش آن به مراكز خريد دولتي، ذخيره در انبارهاي خصوصي و مصرف بيش از حد مجاز گندم در دامداري‌ها به دليل افزايش قيمت ذرت و جو اعلام مي‌كند.

امسال 15 ميليون تن گندم توليد مي كنيم

در همين حال معاون توليدات گياهي وزارت جهاد كشاورزي در گفت‌وگو با ايران با تأكيد بر اين‌كه در سال زراعي 92-91 توليدات كشاورزي ايران از 118 ميليون تن فراتر خواهد رفت مي‌گويد: با تقويت زيرساخت‌هاي كشور پيش‌بيني مي‌شود در سال آينده ركوردهاي جديدي در زيربخش‌هاي مختلف كشاورزي رقم بخورد.

ناصر توكلي خاطرنشان مي‌كند: افزايش توليد محصولات كشاورزي در شرايطي صورت مي‌گيرد كه دو سال از اجراي قانون هدفمندي يارانه‌ها گذشته و در شرايط تحريم به‌سر مي‌بريم.

به‌گفته وي بخش كشاورزي ايران نه تنها مي‌تواند در اكثر محصولات كشاورزي نياز داخل را تأمين كند بلكه مي‌تواند سهم بالايي در صادرات محصولات كشاورزي داشته باشد.

وي همچنين در خصوص توليد گندم در سال زراعي جاري گفت: پيش‌بيني مي‌شود در صورت تأمين اعتبارات لازم، توليد گندم در كشور به 15 ميليون تن برسد كه نيازي به واردات وجود نخواهد داشت. وي همچنين افزود: انتظار مي‌رود در سال زراعي جاري توليد محصول جو در كشور از 2/4 ميليون تن بگذرد. آمار ارائه شده از سوي معاون وزير جهاد كشاورزي نشان مي‌دهد در سال زراعي جاري نه تنها توليد گندم در كشور مي‌تواند جوابگوي نياز داخلي باشد بلكه مي‌توان براي صادرات بخشي از آن برنامه‌ريزي كرد.

اما به‌نظر مي‌رسد تحقق اين هدف در گرو ساماندهي خريد گندم از كشاورزان باشد تا مشكلات سال گذشته درخصوص خريد گندم پيش نيايد.

در سال گذشته به‌دليل عدم برنامه‌ريزي مناسب در‌خصوص چگونگي خريد گندم و قيمت تضميني آن به‌رغم توليد گندم بالاتر از نياز كشور دولت مجبور به واردات مقاديري گندم شد كه ادامه اين روند با توجه به شرايط تحريم به صلاح كشور نيست، لذا كشاورزان از دست‌اندركاران خريدگندم انتظار دارند مكانيزمي را تعريف كنند تا حاصل دسترنج‌شان كه به تأييد آمار مي‌تواند كفاف نياز داخل را بدهد به هدر نرفته و در حالي‌كه مي‌توانيم به‌عنوان يك صادر‌كننده در بازارهاي جهاني حضور يابيم در زمره واردكنندگان معرفي نشويم.

كيفيت گندم ايران مطلوب است

گفتني است يكي از اساسي‌ترين سياست‌هاي حمايتي دولت مبحث «خريد تضميني» به عنوان مكانيزمي است كه طراحي شده تا كشاورزان بويژه زارعان گندمكار از فروش محصول خود اطمينان يافته و نسبت به كاشت اين محصول رغبت داشته باشند اما متأسفانه در سال گذشته به علت عدم اعلام بموقع و عدم تناسب قيمت خريد تضميني با قيمت واقعي مشكلاتي براي كشاورزان به‌وجود آمد.كيفيت گندم توليدي كشور يكي ديگر از بخش‌هاي گفت‌وگوي ما را با مديركل دفتر محصولات اساسي وزارت جهاد كشاورزي تشكيل مي‌داد.

كابلي مي‌گويد: همزمان با ارتقاي كمي توليد گندم از طريق افزايش عملكرد، افزايش هرچه بيشتر كيفيت گندم توليدي كشور در دستور كار وزارت جهاد كشاورزي قرار دارد.

او تصريح مي‌كند: كيفيت گندم يك مفهوم نسبي است و معمولاً از طريق تناسب گندم براي توليد يك فرآورده خاص قضاوت مي‌شود.گندم مناسب براي يك فرآورده مانند نان ممكن است براي فرآورده ديگر مثل بيسكويت و ماكاروني نامناسب باشد ضمناً كيفيت تابع عوامل ژنتيكي (نهفته در رقم) و محيطي بوده لذا نقش اقليم و شرايط آب و هوايي، موادغذايي موجود در خاك و مديريت زراعي را بر اين امر نمي‌توان ناديده گرفت. از مهمترين صفات كيفي مي‌توان به وزن هكتوليتر، درصد پروتئين و سختي دانه اشاره كرد. طبق منابع موجود گندم نان (Triticum eastivum) مناسب‌ترين منبع براي تهيه نان بوده و گندم دوروم (T.durum) كه ميزان پروتئين و سختي آن بالاست براي تهيه انواع ماكاروني استفاده مي‌شود، از گندم‌هاي معمولي با پروتئين پائين‌تر نيز براي تهيه انواع شيريني‌ها، كيك و كلوچه استفاده مي‌گردد.

طبق بررسي‌هاي كيفي انجام شده روي نزديك به 4 هزار نمونه گندم توليد شده از سوي گندمكاران تمام استان‌هاي كشور طي دو سال گذشته ميانگين وزن هكتوليتر (ميزان مصرف آب در يك هكتار) از 1/78 به 8/78، درصد پروتئين از 3/11 به 8/11 و سختي دانه از 47 به 50 ارتقا يافته است. باتوجه به اين نتايج گندم‌هاي توليد داخل به‌راحتي پاسخگوي توليد نان‌هاي سنتي و مسطح مورد استفاده در كشور بوده و در مواردي نيز قابليت استفاده در تهيه نان‌هاي حجيم را دارند. آمارها نشان مي‌دهد هم‌اكنون ميانگين توليد در هكتار گندم كشور معادل 1/2 تن در هكتار و ميانگين جهاني معادل 3 تن در هكتار است.

اما گندمكار نمونه كشور امسال توانسته 8/12 تن در هكتار گندم برداشت كند كه نشان‌دهنده پتانسيل بالاي بخش كشاورزي كشور است و اين واقعيت را به رخ مي‌كشد در صورتي كه ديگر گندمكاران كشور نيز از روش‌هاي نوين علمي در توليد بهره ببرند مي‌توانند به عملكرد بالايي برسند.

توليد گندم در كشور ما با چنين عملكردي در حالي صورت مي‌گيرد كه بيش از 90 درصد اراضي كشور ما در اقليم خشك و نيمه‌خشك قرار دارد و ايران با محدوديت منابع آب‌هاي سطحي و زيرزميني، شوري آب و تنش‌هاي شديد سرما و خشكي در فصول مختلف عجين شده مضافاً اين‌كه ايران در بخش كشاورزي با عقب‌ماندگي‌هاي تاريخي به لحاظ محدوديت سرمايه‌گذاري در اين بخش، نبود زيرساخت‌هاي مناسب، كوچك و خرد بودن اراضي كشاورزي و سطح پائين دانش فني زارعان مواجه بوده است.

خودكفايي جو كليد خورد

جو و ذرت از ديگر محصولات استراتژيك كشاورزي براي كشورمان به‌شمار مي‌روند.

كابلي مي‌گويد: باتوجه به اين‌كه مقدار جو مورد نياز كشور حدود 7/4 ميليون تن و مقدار توليد داخل بالغ بر 3700 هزار تن است برنامه خودكفايي جو تهيه و تنظيم شده كه در صورت تأمين الزامات، خودكفايي در اين محصول را نيز محقق خواهد ساخت.

در زمينه محصول ذرت نيز در حال حاضر حدود 50 درصد از نياز كشور از طريق توليد داخل تأمين مي‌شود كه در صورت حمايت دولت از ذرت‌كاران و تشويق آنان به برداشت محصول به صورت دانه‌اي (و نه به صورت علوفه‌ تر يا سيلويي) ضريب خودكفايي در اين محصول نيز افزايش قابل ملاحظه‌اي خواهد يافت.

به گفته وي باتوجه به نياز آبي ذرت و محدويت تأمين آب در كشور امكان كاهش وابستگي از طريق افزايش سطح زير كشت و آماده شدن اراضي پاياب سدها يا گياهان مكمل مانند تريتيكاله، جو بدون پوشينه و سورگوم امكان‌پذير است. ضمن اين‌كه ايران پتانسيل بالايي در توليد ذرت دارد به‌گونه‌اي كه در حالي كه ميانگين عملكرد در هكتار ذرت در دنيا معادل 5 تن در هكتار است ميانگين عملكرد در هكتار ذرت در ايران بالغ بر 8/7 تن در هكتار است.