بتائین یا تری متیل گلیسین یک ماده طبیعی محلول در آب است . بتائین را از طریق فرایند مخصوصی از ملاس چغندر قند استخراج نمود.
نیاز طیور به کولین :
بر اساس تحقیقات و آزمایشات انجام شده مشخص گردیده که نیاز طیور در طول دوره پرورش به دو صورت قابل پیش بینی است :
1-نیاز ضروری : که عبارت است از مقدار کولین مورد نیاز جهت سنتز ترکیباتی از قبیل استیل کولین ، فسفاتیدیل کولین و ......
2- نیاز قابل جاگزین شدن : که جهت انجام اعمالی از قبیل انتقال گروه متیل مورد نیاز است . بدیهی است که در این بخش از کولین مورد نیاز را میتوان به وسیله ترکیبات متیل دهنده از قبیل بتائین جایگزین نمود . مشاهده گردید که افزودن کولین کلراید به میزان 5/1 میلی گرم در کیلو گرم جیره ، باعث بهبود افزایش وزن در فاصله روزهای 10 تا 22 روزگی میشود . در حالیکه در همین آزمایش افزودن کولین کلراید به میزان 200 میلی گرم در کیلوگرم ، تاثیر بیشتری از حالت اول ، بر روی افزایش وزن بدن نداشت . بنا براین میتوان گفت که افزودن کولین کلراید در سطوح بالاتر از مورد نیاز طیور ، نه تنها باعث بهبود عملکرد طیور نمیشود بلکه باعث تحمیل هزینه اضافی به جیره غذایی خواهد شد .
آیا بتائین میتواند جایگزین بخشی از کولین جیره غذایی طیور گردد؟
برای آنکه کولین بتواند به عنوان متیل دهنده در بدن عمل نماید ، باید ابتدا به بتائین تبدیل شود . بنابراین واضح است که از نظر خاصیت متیل دهندگی ، بازده حیاتی کولین از بتائین ضعیف تر است . آزمایشات و تحقیقات مختلف ثابت کرده است که با افزایش سن طیور ، میتوان کولین کلراید افزودنی به جیره آنها را کاهش داد . دلایل این امر را به دو صورت بیان کرده اند : 1- با افزایش سن ، نیاز متابولیکی طیور به کولین کاهش می بابد . 2- با افزایش سن ، ظرفیت بیو سنتز کولین در بدن طیور افزایش میابد . آزمایشی در ارتباط با جایگزینی کولین با بتائین به این صورت بوده جیره مورد استفاده : 1- جیره حاوی ذرت ، سویا و پودر ماهی 2- جیره حاوی ذرت ، سویا ، پودر ماهی گندم و جو
تمامی جیره ها دارای انرژِی و پروتئین یکسانی بوده و فقط میزان کولین و بتائین آنها با یکدیگر تفاوت داشت . در تمامی میزان کولین موجود در مواد اولیه محاسبه شده و ما بقی آن با توجه به مقدار مورد نیاز در جیره آغازین ، رشد و پایانی به میزان صفر ، 3 ، 5/3 و 4 به یک از بتائین تامین شد . در پایان آزمایش نسبت جایگزینی 5/3 به یک کولین با بتائین ( 5/3 واحد کولین کلراید با یک واحد بتائین ) مثبت ارزیابی شد .
مکانیسم ایجاد تعادل یونی:
بر اساس تحقیقات مختلف مشخص شده است که در حدود 30الی 60 درصد از انرژی مورد نیاز بدن برای نگهداری ، دراندامک های مرتبط با پمپ سدیم – پتاسیم مورد استفاده قرار میگیرد . که راه کنترل حرکت آب سلولی ، استفاده از بتائین است . ماده حمل کننده (carrier) در بتائین باعث حفظ فشار اسمزی سلول میشود.
استرس گرمایی :
بتائین به دلیل دارا بودن خاصیت تنظیم فشار اسمزی ، از مصرف انرژِ توسط پمپ های یونی جلوگیری میکند ، در نتیجه انژِ مورد مورد نیاز برای نگه داری پرنده ، حتی در شرایط استرس گرمایی کاهش یافته و مقادیر بیشتری انرژِ صرف رشد و تولید میشود .
آزمایشی که انجام شد نشان داد که استفاده از بتائین هم از طریق خوراک و هم از طریق آب آشامیدنی به میزان 1/ درصد ، ضریب تبدیل خوراک را در سن یک تا 42 روزگی پرندگانی که از 35 تا 41 روزگی در معرض درجه حرارت بالا قرار گرفته بودند به میزان 5/3 درصد بهبود بخشید .
در آزمایش دیگر با دمای هوای بین 26 تا 42 درجه سانتی گراد انجام گرفت ، جوجه های گوشتی با سطوح مختلف بتائین از طریق خوراک تغذیه شدند .نتایج در سن 49 روزگی بیانگر این مطلب بود که وجود بتائین در خوراک ، ضریب تبدیل را در حدود 11 درصد ( 01/2 گروه کنترل در مقابل 81/1 گروه مصرف کننده بتائین ) بهبود بخشیده است .همچنین وزن نهایی بدن نیز به میزان 2/12 درصد افزایش پیداکرده بود (2050 گرم در گروه کنترل در مقابل 2300 گرم در گروه مصرف کننده بتائین )
بتابراین میتوان نتیجه گرفت که وجود بتائین در جیره های طیور خصوصا فارم هایی که در مناطق با درجه حرارت محیطی بالا فعالیت میکنند و استرس گرمایی معمولا برای آنها مشکل آفرین است میتواند بسیار مفید واقع گردد.
بتافین : بتافین یک ماده 100% طبیعی محلول در آب است که در دمای 200 درجه سانتی گراد هم کلیه ویژگی های خود را حفظ میکند .
مزایای عمده بتافین که با مصرف حداقل 1 کیلو در هر تن خوراک حاصل میشود عبارتند از :
1- جلوگیری از استرس گرمایی و رفع اثرات ناشی از آن در طیور : این ماده به دلیل ساختمان دوقطبی موجب تعادل آب در درون سلول های بدن میشود و ضریب تبدیل و درصد تلفات را کاهش میدهد .
2- کاهش اثرات سوء ناشی از بیماری کوکسیدیوز و اسهال طیور : این ماده به دلیل تنظیم فشاذر اسمزی در جدار روده , روده دا در مقابل کوکسیدیوز و اسهال مقاومت میکند و جذب مواد را افزایش میدهد . برای حداکثر بهرهمندی از دارو های ضد کوکسیدیوز , بهتر است که این داروها همراه با بتافین مصرف شوند .
3- بهبود کیفیت لاشه :
کاهش درصد چربی لاشه : چربی محوطه شکمی جز ضایعات به شمار میرود به بتافین موجب تشکیل مواد حمل کننده چربی میشود و از تشکیل کبد چرب جلوگیری میکند .
افزایش درصد گوشت سینه : بتافین با ایجاد فشار اسمزی و خاصیت متیل دهندگی , موجب افزایش درصد سینه تا 30% میشود .
4- خشک ماندن بستر در واحد های گوشتی به دلیل کاهش اسهال
5- کاهش تخم مرغ بد شکل
6-بهبود وصیت پوسته تخم مرغ
7- کاهش تخم مرغ های آلوده به مدفوع
8-کاهش آمونیاک و گاز سالن در اثر خشک ماندن بستر
9-بهداشت و بهبود کیفیت لاشه در کشتارگاه