جوجه یکروزه موجودی حساس و ظریف بوده ، به آسانی از عوامل نامساعد محیطی تاثیر نامطلوب می پذیرد . با پیشرفت ژنتیکی و بهبود توان تولید ، جوجه ها حساسیت بیشتری نسبت به عوامل محیطی یافته اند . لذا مدیریت صحیح ، سخت تر شده و اهمیت بیشتری پیدا کرده است . در بسیاری از موارد تنها با اصلاح بعضی روشها و شیوه های قدیمی میتوان عملکرد گله را به نحو قابل توجهی ارتقا داده و سود بیشتری حاصل نمود .
انتخاب و خرید جوجه :
نوع و کیفیت جوجه یکروزه عاملی تعیین کننده در نتیجه بدست آمده و عملکرد نهایی گله میباشد . با انتخاب جوجه یکروزه مرغوب و از سویه پربازده در نهایت بهره وری بهبود یافته و سود حاصله افزایش می یابد . باید توجه داشت که خرید جوجه یکروزه با کیفیت پائین و البته ارزانتر ، هرچند در بدو امر موجب صرفه جویی مختصری می گردد ، اما در واقع با توجه به مشکلاتی که بطور قطع در پی خواهد داشت و همینطور کاهش میزان تولید نهایی ، در نهایت موجب افزایش هزینه ها شده و انتخاب درستی نخواهد بود .
در خرید جوجه یکروزه باید به نکاتی همچون
میانگین وزن جوجه .
پراکندگی وزن جوجه ها .
سن گله مادر .
نتایج آزمایشات سرمی .
توجه نمود .
آماده سازی سالن :
باید از زمان ورود جوجه آگاهی داشت . این امر از آنجا اهمیت دارد که تا حداقل یک روز پیش از ورود جوجه ، سالن برای ورود جوجه ها آماده بوده ، در نهایت جوجه ها پس از تحمل شرایط سخت حمل و نقل به محیطی آرام ، آماده و راحت وارد شوند .
باید در زمان ورود جوجه ها تمامی کارهای لازم انجام شده ، پس از جوجه ریزی فقط جهت تغذیه و کنترل شرایط محیطی و جوجه ها به سالن تردد گردد . همچنین بایستی تاسیسات گرم کننده ، حداقل از یک روز پیش از ورود جوجه ها به کار افتاده باشند تا در زمان ورود جوجه ها دمای سالن در حد مطلوب بوده و تمام مناطق دمای یکنواختی داشته باشند . آبخوری ها و دان خوری ها نیز بایستی چند ساعت پیش از ورود جوجه ها پر شده و در سالن قرار گیرند .
ورود جوجه ها :
در زمان ورود جوجه ها ، کلیه افراد و امکانات جهت تخلیه هرچه سریع تر جوجه بایستی آماده باشند . تخلیه سریع جوجه ها در شرایط آب و هوای گرم تابستان اهمیت بیشتری می یابد .
در صورت انجام واکسیناسیون به روش اسپری ، بایستی کارتن ها در کف سالن چیده شده ، درها برداشته شوند و پس از اسپری کردن واکسن و اتمام کار به سرعت در سالن تخلیه شوند . لازم بذکر است که تخلیه جوجه ها بایستی با سرعت و ظرافت همراه بوده و بایستی از رفتار خشونت آمیز با جوجه ها کاملا اجتناب گردد .
پس از ورود جوجه ها و در صورت آماده بودن شرایط محیطی و لوازم پرورش ، بایستی کلیه افراد حداقل به مدت یک ساعت سالن را ترک نمایند تا جوجه ها در سالن استقرار یافته ، استرس وارده از حمل و نقل و تخلیه قدری تخفیف یابد .
دمای جوجه ریزی و تامین رطوبت محیط :
جوجه یکروزه کالبدی بسیار ظریف داشته ، حداقل در چند روز اول قادر به حفظ رطوبت بدن خود نمیباشد . با توجه به این واقعیت ، در صورت بالا بودن دمای محیط جوجه آب بدن خود را به تدریج از دست داده و به سادگی خشک میشود . این امر موجب کاهش توان جوجه شده و بر میزان رشد آن تاثیر نامطلوب میگذارد .
از سوی دیگر جوجه های تولیدی یک موسسه ، حتی اگر منشاء واحدی داشته باشند ، همگی وزن مشابهی نداشته و کمابیش جوجه های سبک تر و سنگین تر در میان آنها یافت میشوند . در صورت وجود دمای بالا در محیط جوجه ریزی ، این جوجه های سبکتر آسیب بیشتری دیده و به تدریج وازده میشوند . با توجه به این موضوع ، بایستی انتظار داشت که در صورت دمای بالا در ابتدای جوجه ریزی ، بتدریج و پس از چند روز در گله ، جوجه ی ریز و وازده مشاهده شده و در نهایت موجب کاهش یکدستگی گله گردد .
این مورد هنگامی که جوجه های یکروزه از گله مادر جوان و با وزن پائین تری تهیه میشوند ، حساسیت بیشتری دارد . زیرا جوجه های سبکتر این گله ها وزن کمتری داشته ، آسیب بیشتری در دمای بالا خواهند دید .
برای جلوگیری از این امر بایستی سعی بر این باشد تا دمای سالن در حد مطلوب تنظیم گشته ، رطوبت محیط نیز تا حد امکان افزایش یابد . برای افزایش رطوبت محیط به سادگی میتوان با آب پاشی مرتب بر روی دیوارها و یا تعبیه ظرفهای بزرگ آب در سالن و در نزدیکی وسایل گرم کننده اقدام نمود .
به طور کلی در سه روز اول جوجه ریزی دمای محیط در سطح جوجه ها ( ارتفاع پنج سانتی متری از بستر ) بایستی حدود سی تا سی و یک درجه سانتی گراد بوده و از روز سوم به بعد هر سه روز باید یک درجه از دمای محیط کاسته شود تا در نهایت ، در دمای بیست تا بیست و یک درجه سانتی گراد تثبیت شود . اما در عین حال نکته بسیار مهم در تعیین حرارت مطلوب توجه به رفتار جوجه ها میباشد .
نبایستی تنها به دمای قرائت شده از روی دماسنج اکتفا کرد . وضعیت جوجه ها بیانگر مطلوب بودن دمای محیط بوده ، در صورت مشاهده رفتار خاص استرس گرمایی و یا سرد شدن جوجه ها بایستی به سرعت دما تصحیح گردد .
همچنین بایستی از کاهش شدید دمای سالن پیشگیری شده ، به کوران هوای سرد در داخل سالن نیز توجه گردد . در هر حال ، توجه به رفتار جوجه مشخص کننده بسیاری از مشکلات احتمالی بوده ، به مرغدار در جهت فراهم نمودن شرایط مطلوب پرورش کمک شایانی میکند .