خبرگزاری ایسنا
یک کارشناس کشاورزی گفت: برای این‌که بتوانیم به الگوی کشت برسیم نیاز به تمرکز کلیه اطلاعات به دست آمده داریم که به شناخت اقلیم، خاک، گیاهان بومی، حیوانات و دیگر مولفه‌های کشاورزی بپردازد.
اسماعیل شهبازی - استاد دانشگاه شهید بهشتی - در گفت‌وگو با خبرنگار کشاورزی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گسترش کشاورزی را مستلزم آگاهی از اقلیم، خاک و آمایش سرزمین دانست و گفت: در آمایش سرزمین قبل از هر چیز باید اقلیم‌های گوناگون کشور را بشناسیم و بدانیم هر قطعه از خاک برای چه محصول یا فعالیت کشاورزی مناسب‌تر است.
وی درباره طرح الگوی کشت با ابراز این عقیده که نام این طرح بهتر است «الگوی فعالیت‌های کشاورزی» باشد، تشریح کرد: کشاورزی تنها کشت و زرع نیست بلکه دامداری، پرورش آبزیان، طیور، قارچ و ... را نیز شامل می‌شود بنابراین منظور از طرح الگوی کشت این است که فعالیت‌های کشاورزی را کجا، چگونه و در چه مواردی انجام دهیم.
شهبازی افزود: پس از آن باید مشخص کنیم آیا فعالیت‌های کشاورزی، همگانی صورت می‌گیرد که شامل زارعت، باغبانی، دامداری، طیور و ... می‌شود یا این‌که به شکل تخصصی دنبال خواهد شد.
این کارشناس کشاورزی ادامه داد: پس از این‌که آمایش سرزمین با تمام ویژگی‌هایش انجام شد باید به فکر خاک‌شناسی تفصیلی باشیم و بدانیم که خاک کشورمان از نظر فیزیکی و شیمیایی چه وضعیتی دارد و برای حاصلخیزی خاک به چه موادی نیاز است که البته این موارد با توجه به حوزه‌های آبخیز و آبریز کشور باید تقسیم‌بندی شود.
وی با اشاره به این‌که موسسه خاک‌شناسی ایران از سال 1336 کارش را شروع کرده است، خاطر نشان کرد: این موسسه به بررسی و خاک‌شناسی بسیاری از نقاط کشور پرداخته است اما در بخش‌های مختلف پراکنده است و باید یافته‌های به دست آمده در ارتباط با دیگر مولفه توسط کارشناسان این موسسه با هم تلفیق شوند.
شهبازی با بیان این‌که گام بعدی در طرح الگوی کشت، شناخت گیاهان بومی ایران است، افزود: در بعضی از مناطق ایران گیاهانی داریم که تولیدش بسیار صرفه اقتصادی دارد؛ مثلا کشت انواع لوبیا و گشنیز که مصرف طبی دارد در شهرستان نهاوند بسیار حاصلخیز است اما کمترین توجه به آن صورت گرفته است.
این استاد دانشگاه با طرح این سوال که در برنامه‌های کشت و آمایش سرزمین‌مان چقدر به شناسایی خصوصیات محصولات کشاورزی پرداخته‌ایم؟ گفت: واقعیت این است که مطالعات لازم در این خصوص انجام نشده یا اگر انجام شده به صورت تخصصی برای حرفه‌های خاص بوده است.
وی ادامه داد: باید گیاهان سازگار با شرایط اقلیمی خود را بشناسیم. ممکن است یک گیاهی در یک منطقه کشت نشود اما برای آن‌جا مستعد باشد.
این کارشناس کشاورزی به کشت گلخانه‌ای و محصولاتی که نیاز به مراقبت‌های بسیار دارند، اشاره و اظهار کرد: وقتی این گونه باشد صرفه اقتصادی از بین می‌رود لذا باید هزینه‌های تولید را حتی‌المقدور کم کنیم و بیشترین سود را به کشاورز برسانیم.
وی خاطر نشان کرد: الگوی کشت در ایران موضوع تازه‌ای نیست و از سال 1354 گروهی روی این موضوع کار کردند و گزارش‌های مفصلی در این زمینه ارائه شد اما هرگز عملی نشد.
این استاد دانشگاه با بیان این‌که باید به بازار امروز دنیا توجه کنیم، تاکید کرد: با توجه به نیازهای روز دنیا باید بدانیم چه تولیدی دارای مزیت قطعی و چه تولیدی دارای مزیت نسبی اقتصادی است.
شهبازی با اشاره به این‌که نباید سعی کنیم به کشت محصولات جدید به هر قیمت در یک منطقه خاص بپردازیم، توضیح داد: اراضی کشاورزی شمال کشور با مساحت محدودش می‌تواند بسیاری از نیازهای کشور به برنج را برطرف کند. بنابراین لزومی ندارد این اراضی را به باغات درختان میوه تبدیل کنیم زیرا مجبور می‌شویم برای تولید برنج به دیگر استان‌ها برویم که در این صورت آب بسیار زیادی را مصرف خواهیم کرد.
این استاد دانشگاه با طرح این پیشنهاد که می‌توان دستگاهی را به نوآوری‌های تولید اختصاص داد، گفت: این دستگاه تشکیلاتی، می‌تواند به بررسی یک کشت نو بپردازد تا قبل از ورود یک کشت جدید به منطقه‌ای خاص، بررسی‌های لازم را درخصوص سازگاری با شرایط آن منطقه صورت دهد.
وی با بیان این‌که نباید اراضی کشاورزی را به فعالیت‌های دیگر اختصاص دهیم، اظهار کرد: در الگوی کشت باید به شناخت دانش بومی در تیپ کارشناسان پرداخت که در این زمینه می‌توان به سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی امیدوار بود.
شهبازی ادامه داد: برای این‌که بتوانیم به الگوی کشت برسیم نیاز به تمرکز کلیه اطلاعات به دست آمده مثلا در دایره‌المعارفی داریم که به شناخت اقلیم، خاک، گیاهان بومی و دیگر مولفه‌های کشاورزی بپردازد. باید آمایش سرزمین را به صورت مقدماتی انجام دهیم و بدانیم در هر جا چه نوع فعالیت‌هایی داشته باشیم.
این کارشناس کشاورزی با طرح این پیشنهاد که باید یک اتاق فکر کشاورزی ایجاد شود، گفت: هم‌اکنون اتاق فکر وجود دارد که بیشتر در سطح کارشناسان دستگاه‌های مربوطه است اما اتاق فکری که کشاورز و روستایی در آن نباشد برای همان کارشناسان و متخصصان خوب است. اتاق فکر باید با مشارکت فعالانه‌ی کشاورزان و روستاییان خبره و نخبه از کلیه مناطق کشور باشد تا برنامه‌ریزی‌های آن بر مبنای شرایط صورت گیرد.