بسته نهايي طرح هدفمندسازي يارانههاي بخش كشاورزي شامل شش بخش است كه اهداف، روشهاي اجرا و عمليات هدفمندسازي يارانه در شش بخش جايگزيني تراكتورها و كمباينهاي فرسوده، بهينهسازي مصرف سوخت در مرغداريها، بهينهسازي مصرف سوخت در گاوداريهاي صنعتي، تأمين تليسه، افزايش توليد دامهاي سبك روستايي و كشاورزي حفاظتي را در برميگيرد.
به گزارش خبرنگار اقتصادي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، جزييات بسته حمايتي هدفمندكردن يارانههاي بخش كشاورزي به شرح زير است:
*جايگزيني تراكتورها و كمباينهاي فرسوده*
هدف بخش نخست، يعني جايگزيني تراكتورها و كمباينهاي فرسوده شامل 8 مورد يعني بهبود مصرف سوخت، كاهش ضايعههاي محصولات كشاورزي، انجام به موقع عمليات كشاورزي، كاهش هزينههاي عمليات ماشيني و كاهش هزينههاي توليد محصولات كشاورزي، بهبود كيفيت عمليات كشاورزي، ارتقاي كمي و كيفي عمليات كشاورزي، مديريت در مصرف بهينه نهادهها (كود، سم و بذر) و مديريت مصرف انرژي در فرآيند توليد محصولات كشاورزي است.
براساس اين طرح، طي يك سال، 15 هزار دستگاه تراكتور و كمباين فرسوده در 30 استان كشور جايگزين خواهد شد. و بهطور متوسط قيمت هر دستگاه 400 ميليون ريال محاسبه شده است. مقرر شده كه 50 درصد حجم عمليات در استانها از طريق بانك عامل و براساس مصوبه جايگزيني ماشينهاي كشاورزي انجام شود و 50 درصد ديگر نيز به صورت اجرايي و از طريق صندوقهاي حمايت از توسعه بخش كشاورزي انجام شود. در حال حاضر 379 هزار و 337 دستگاه تراكتور در سراسر كشور وجود دارد. با اجراي طرح جايگزيني تراكتورها و كمباينهاي فرسوده، به ازاي هر ساعت كاركرد، مصرف سوخت اين دستگاهها 3 ليتر كاهش خواهد يافت و در مجموع هر سال معادل 45 ميليون ليتر صرفهجويي در مصرف سوخت خواهيم داشت. ضمن اينكه ضايعههاي كشاورزي حين كاشت و داشت، كاهش يافته و عمليات كشاورزي به موقع انجام خواهد شد.
براساس پيشبينيهاي صورت گرفته به منظور اجراي طرح جايگزيني ماشينآلات كشاورزي فرسوده در يك برنامه پنج ساله، در مجموع 38400 ميليارد ريال منابع بانكي پيشبيني شده، سهم دولت نيز در اين عمليات 79972 ميليارد ريال پيشبيني شده است. يارانه مستقيم خريد هر دستگاه 12 هزار ميليارد ريال در نظر گرفته شده است.
*بهينهسازي مصرف سوخت در مرغداريها*
بخش دوم بسته حمايتي بخش كشاورزي به بهينهسازي مصرف سوخت در واحدهاي مرغداري مربوط مي شود. هدف اين طرح بهبود مصرف سوخت در واحدهاي مرغداري از طريق تغيير دستگاههاي گرمايشي و اتوماسيون تهويه، بهبود بازده توليد در واحدهاي مرغداري و كاهش هزينههاي توليد است.
اين طرح با هماهنگي وزارتخانههاي نفت و جهادكشاورزي و با همكاري سازمان بهينهسازي مصرف سوخت كشور توسط اتحاديه سراسري مرغداري ايران در 30 استان كشور انجام خواهد شد. در حال حاضر تعداد واحدهاي مرغداري تحت پوشش طرح در مجموع 17500 واحد است. براساس محاسبهها برآورد شده بهطور متوسط به ازاي هر واحد مرغداري مبلغ 125 ميليون ريال براي تجهيزات گرمايشي و 45 ميليون ريال براي اتوماسيون تهويه هزينه ميشود و مبلغ 380 ميليون ريال نيز براي سيستم اتوماتيك هوادهي (اينلت) و بهسازي تأسيسات از محل تسهيلات بانكي پيشبيني شده است. به اين منظور 50 درصد حجم عمليات در استانها از طريق بانك عامل و 50 درصد حجم عمليات در استانها به صورت خوداجرايي و از طريق صندوقهاي حمايت از توسعه بخش كشاورزي انجام خواهد شد.
با اجراي اين طرح، سالانه 30 درصد معادل 745 ميليون ليتر (معادل 4471 ميليارد ريال) در مصرف سوخت صرفهجويي خواهد شد. در مجموع پس از 5 سال به صورت پلكاني معادل 14621 ميليارد ريال در مصرف سوخت صرفهجويي خواهد شد و در نهايت با اجراي طرح، ضريب تبديل و درصد تلفات، بهبود يافته و هزينه توليد كاهش خواهد يافت. قابل ذكر است كه دولت طي 5 سال اجراي طرح، معادل 3208 ميليارد ريال اعتبار اين طرح را تأمين خواهد كرد.
عمليات اجرايي طرح بهينهسازي مصرف سوخت در مرغداريها شامل تجهيز گرمايشي (تعويض مشعل و مدار انتقال آب)، سيستم اتوماسيون هوادهي و تأسيسات شامل سيستم كنترل ميزان اكسيژن سالن و كنترل فنها بهطور خودكار، اصلاح ساختار داخل از نظر عايقبندي و اصلاح پنجرهها) خواهد بود. هزينه اجراي عمليات تجهيزات گرمايشي براي هر واحد مرغداري 125 ميليون ريال و در مجموع براي كل 17500 واحد مرغداري كشور، 2188 ميليارد ريال خواهد بود. سهم دولت از يارانه سود و كارمزد تسهيلات / يارانه مستقيم خود اجرايي، 729 ميليارد ريال و منابع بانكي 1786 ميليارد ريال است.
اتوماسيون تهويه هر واحد مرغداري نيز به 45 ميليون ريال اعتبار نياز دارد كه رقم كل آن براي كل واحدهاي مرغداري كشور 788 ميليارد ريال خواهد بود. اجراي سيستم اتوماتيك هوادهي و بهسازي تأسيسات اين واحدها نيز در مجموع 6650 ميليارد ريال (380 ميليون ريال براي هر واحد) هزينه خواهد داشت. در مجموع سهم منابع بانكي براي اجراي طرح بهينهسازي واحدهاي مرغداري كشور 7860 ميليارد ريال و سهم دولت 3208 خواهد بود و اجراي هر سه بخش طرح بهطور متوسط براي هر واحد 550 ميليون ريال و در مجموع 9625 ميليارد ريال هزينه در بر خواهد داشت.
* بهينهسازي مصرف سوخت در واحدهاي گاوداري صنعتي*
بخش سوم بسته حمايتي كشاورزي، به بهينهسازي مصرف سوخت در واحدهاي گاوداري صنعتي مربوط ميشود. عمليات اين طرح كه در 30 استان كشور با همكاري اتحاديهها انجام خواهد شد، ساماندهي ده هزار گاوداري بالاي 20 رأس طي يك دوره پنج ساله است. اهداف آن نيز بهبود مصرف سوخت در واحدهاي گاوداري از طريق تغيير دستگاههاي گرمايشي و سوخترساني، بهبود بازده توليد در واحدها و كاهش هزينههاي توليد است. براساس پيشبينيهاي صورت گرفته، اين بخش از طرح همچون طرح بهينهسازي مصرف سوخت در مرغداريها و جايگزيني تراكتورها و كمباينهاي فرسوده، در سراسر كشور به دو طريق صورت ميپذيرد. 50 درصد حجم عمليات در استانها از طريق بانك عامل و 50 درصد ديگر نيز به صورت خوداجرايي و از طريق صندوقهاي حمايت از توسعه بخش كشاورزي تأمين ميشود.
اجراي طرح بهينهسازي مصرف سوخت در واحدهاي گاوداري صنعتي، كاهش سالانه 50 درصد مصرف سوخت معادل 304/5 ميليون ليتر را در پي خواهد داشت و در مجموع پس از اجراي طرح، هر ساله معادل 1827 ميليارد ريال صرفهجويي در مصرف سوخت خواهيم داشت. بدين ترتيب طي 5 سال به صورت پلكاني معادل 5974 ميليارد ريال در مصرف سوخت صرفهجويي ميشود. عمليات اجرايي طرح شامل تغيير و تعويض مشعلهاي گرمكننده ديگهاي موتورخانه، بهينهسازي و تعويض پمپهاي آب گرم مصرفي و آب گرم رادياتور، عايقبندي موتورخانه و منبع انبساط، اصلاح دستگاههاي شعلهافكن دامداري، تغيير دستگاههاي گرمايشي محيطهاي كارگري و اداري، گازسوزكردن خودروها و عايقبندي لولهكشي آب مصرفي گاوداري است.
بررسي وضعيت هزينههاي بهينهسازي مصرف سوخت در گاوداريهاي شيري نشان ميدهد كه اجراي طرح هر واحد گاوداري، 300 ميليون ريال هزينه خواهد داشت و اعتبار كلي اجراي طرح 3 هزار ميليارد ريال خواهد بود.
زمان اجراي طرح براي واحدهاي گاوداري شش ماه پس از تصويب طرح و آمادگي بانك عامل (بانك كشاورزي) و صندوق حمايت از توسعه بخش كشاورزي است.
براساس گزارش وزارت جهادكشاورزي، به منظور بهينهسازي مصرف انرژي در واحدهاي گاوداري از شركتهاي خدماتي بخش خصوصي براي اجراي عمليات يعني بررسي وضعيت سالن و نيازهاي اعتباري براي اصلاح واحد استفاده خواهد شد. همچنين از توان اتحاديهها و نيز تشكلهاي مربوط براي اجراي طرح استفاده خواهد شد. نظارت روند اجراي طرح نيز با همكاري سازمان نظام مهندسي انجام خواهد شد.
*تأمين تليسه*
بخش چهارم از بسته حمايتي بخش كشاورزي به تأمين تليسه براي واحدهاي دامي مربوط ميشود. تأمين تليسه براي گاوداريهاي صنعتي، نيمهصنعتي و روستايي از خارج و داخل كشور، وارد كردن خط خوني جديد به واحدهاي گاوداري صنعتي، تأمين تليسه براي گاوداريهاي روستايي به منظور جايگزيني با گاوهاي بومي كم بازده، تكميل واحدهاي گاو شيري غيرفعال و نيمهفعال، ايجاد شرايط مناسب براي عرضه و فروش تليسههاي مازاد در گاوداريهاي صنعتي و نيمهصنعتي، بهبود بازده و در نتيجه بهبود بازده اقتصادي و ايجاد اشتغال از اهداف اين طرح هستند.
عمليات اجرايي طرح شامل تأمين 79 هزار رأس تليسه وارداتي به منظور واگذاري به گاوداريهاي صنعتي، تأمين تليسه داخلي به تعداد 103 ميليون رأس براي جايگزيني در واحدهاي گاوداريهاي نيمهصنعتي، تأمين تعداد 155 هزار دز اسپرم مادهزا براي تلقيح مصنوعي سالانه 20 هزار رأس گاو و انتقال جنين به تعداد 10 هزار دز براي انتقال ژنهاي خالص از جمله اهداف طرح هستند. كل اعتبار مورد نياز 8204 ميليارد ريال خواهد بود كه 3950 ميليارد ريال آن به واردات تليسه خارجي و 4069 ميليارد ريال آن به تأمين تليسه داخلي، 85 ميليارد ريال، به تأمين 155 هزار دز اسپرم و 100 ميليارد ريال به تأمين تليسه جنين به تعداد 10 هزار دز اختصاص دارد.
براساس دستورالعمل اجرايي طرح تأمين تليسه، افزايش توليد شير و در نتيجه كاهش واردات شير خشك صنعتي و افزايش توليد گوشت قرمز از جمله اهدافي است كه از طرح تأمين تليسه انتظار ميرود.
براساس همين دستورالعمل، متقاضيان واردات تليسه، جنين و اسپرم مادهزا اعم از تشكلها، اتحاديهها، گاوداران، سازمانهاي غيردولتي فعال در جهادكشاورزي استان و مركز اصلاح نژاد و بهبود توليدهاي دامي ميتوانند از كشورهاي مورد تأييد پروفرما تهيه توليد دامهاي سبك روستايي اقدام كنند و پس از تأييد آن نسبت به واردات اقدام كنند.
* افزايش توليد دامهاي سبك روستايي*
بخش پنجم از بسته حمايتي وزارت جهادكشاورزي به افزايش توليد دامهاي سبك روستايي اختصاص دارد. اين طرح شامل 4 پروژه است:
1- پرورش نژاد بز پرشير اصيل و آميخته.
2- پرورش گوسفند چندقلوزا.
3- مديريت توليدمثل در گلههاي گوسفند و بز.
4- فعالسازي ايستگاههاي اصلاح نژادي.
اهداف اجراي پروژه نخست شامل تأمين بخشي از نياز توليد شير و گوشت كشور از طريق توسعه پرورش بزهاي شيري اصيل و آميخته با ظرفيت توليد شير و گوشت، اقتصاديتر كردن حرفه گلهداري و پرورش بز در كشور و ارتقاي درآمد پرورشدهندگان بز، تعديل فشار چراي بز در مراتع كشور، ايجاد تنوع در فرآوردههاي لبني در بازار مصرف و گستردهتر كردن فرهنگ مصرف فرآوردههاي لبني حاصل از شير بز و امكان ايجاد شرايط لازم براي جمعآوري و پاستوريزاسيون شير بز از مناطق مختلف كشور است. تأمين بخشي از توليد گوشت كشور از طريق توسعه پرورش گوسفند گوشتي اصيل و آميخته، اقتصاديتر كردن حرفه گلهداري و پرورش گوسفند در كشور و ارتقاي درآمد پرورشدهندگان، توسعه پرورش نژادهاي پر توليد گوسفند گوشتي اصيل و آميخته در سطح مزارع و مناطق بدون اتكا به مرتع، الگوسازي به منظور توسعه روش پرورش گوسفند به صورت صنعتي و نيمهصنعتي، تعديل فشار چراي گوسفند در مراتع كشور و افزايش درآمد پرواربندي بره در كشور از طريق پروار برههاي حاصله از جمله اهداف پروژه پرورش گوسفند پربازده در قالب بسته حمايتي است.
انجام پروژه پرورش گوسفند پربازده نيز شامل تأمين گوسفند مولد اصيل 500 رأسي به تعداد 90 هزار رأس، تأمين قوچ اصيل به تعداد 5 هزار رأس، تأمين 16875 تن شير خشك و تأمين 50 دستگاه لاپراسكوپي است. در مجموع اين پروژه 855 ميليارد ريال اعتبار نياز دارد. تعداد دامهاي تحت پوشش پروژه بهبود مديريت توليدمثل گلههاي گوسفند 2850 هزار رأس و ميزان هورمون سيدر براي انجام پروژه 4275 هزار دز خواهد بود. هزينه اين پروژه كه طي 5 سال اجرايي ميشود، 235 ميليارد ريال خواهد بود.
*كشاورزي حفاظتي*
بخش ششم طرح نيز به كشاورزي حفاظتي اختصاص دارد و هدف آن كاهش تبخير سطحي و حفظ ذخيره رطوبتي، افزايش بهرهوري از آب (كاهش ميزان 750 مترمكعب در هر هكتار)، افزايش مواد آلي خاك و در نهايت افزايش حاصلخيزي خاك، كاهش تردد ماشين و بالطبع مصرف سوخت به ميزان 46 ليتر در هر هكتار، كاهش هزينههاي توليد و افزايش سود خالص و پايداري توليد و اقتصاديكردن توليد است.
براساس اين طرح كه در سراسر كشور اجرا خواهد شد، طي 5 سال، 3 ميليون هكتار از اراضي زراعي، تحت پوشش قرار ميگيرد. نحوه اجراي طرح به 2 روش الگويي و توسعه خواهد بود. روش الگويي در 250 هزار هكتار و روش توسعه در 2750 هزار هكتار از اراضي كشور اجرا ميشود. اجراي طرح كشاورزي حفاظتي به 3657 ميليارد ريال اعتبار نياز دارد بدين ترتيب به ازاي هر هكتار هزينه آن 1219 هزار ريال خواهد شد كه سهم سرمايهگذاري دولت در آن 1808 ميليارد ريال است.
با اجراي پروژه كشاورزي حفاظتي، به ازاي هر هكتار اراضي آبي يك تن و در اراضي ديم 400 كيلوگرم افزايش توليد خواهيم داشت. همچنين به ازاي هر هكتار 750 ميليمتر مكعب كاهش مصرف آب، 20 كيلوگرم كاهش مصرف كود، 30 كيلوگرم كاهش مصرف بذر و در نهايت دو نوبت كاهش تردد ماشين در زمين حاصل خواهد شد. درآمد حاصل از اجراي طرح به ازاي هر هكتار 1980 هزار ريال پيشبيني شده كه ناشي از افزايش توليد است. ارزش اقتصادي حاصل از صرفهجويي در مصرف كود، بذر، آب و سوخت به ازاي هر هكتار 1087 هزار ريال خواهد بود.
روش الگويي در 250 هزار هكتار از اراضي كشاورزي اجرا خواهد شد و شامل عمليات خاكورزي، مديريت بقاياي گياهي، حاصلخيزي و خريد ماشينآلات الگويي با اولويت تشكلها و تعاونيهاي توليد است. الگوي توسعهاي نيز در 2750 هزار هكتار از اراضي كشاورزي اجرا خواهد شد و عمليات شامل اجراي عمليات خاكورزي، خريد ادوات موردنياز، مديريت بقاياي گياهي و اصلاح و بهبود حاصلخيزي خاكهاي زراعي است. كل اعتبار اين بخش براي اجرا در يك دوره 5 ساله معادل 3428 ميليارد است. از مبلغ در نظر گرفته شده براي اجراي روش توسعهاي، 946 ميليارد ريال يارانه مستقيم براي خريد مديريت بقاياي گياهي و بخشي براي اجراي پروژه حاصلخيزي، هزينه خواهد شد.