2راه‌حل برای جلوگیری از زیان در خرید تضمینی پنبه /قیمت جهانی از ۴۰ سال پیش تا کنون تغییر نکرده

چاپ

altسطح زیرکشت پنبه از ۳۰۰ هزار هکتار قبل از انقلاب به ۷۰ هزار هکتار رسیده و فقط هفت کارخانه پنبه‌پاک‌کنی با ظرفیت ۱۵ درصد فعال است که همین تعداد نیز در شرف تعطیلی هستند؛ بنابراین با ادامه کم‌توجهی به صنعت پنبه تا سال آینده فاتحه پنبه کشور خوانده می‌شود.
رئیس هیأت‌مدیره صندوق پنبه کشور امروز با اعلام این خبر گفت: قیمت نفت و میزان استخراج آن در کشور تا قبل از سال ۱۳۵۲ پایین و ایران

از اوایل قرن حاضر با مشکل کمبود ارز و نیاز به ارز خارجی روبه‌رو بود که صادرات پنبه یکی از راه‌های تأمین ارز محصولات وارداتی محسوب می‌شد.
اسدالله پاک‌سرشت با اشاره به اینکه برای حل این مشکل در زمان پهلوی اول و دوم تصمیم به واردات بذر پنبه و احداث کارخانه‌های مرتبط در کشور گرفته شد، بیان کرد: از بذر بومی پنبه الیاف کوتاهی به‌دست می‌آمد که با واردات بذر آپ‌لند و تکنولوژی کاشت از آمریکا، استان گلستان (گرگان و گنبد) و مازندران قطب پنبه کشور شدند، به‌طوری‌که ۶۰ درصد پنبه تولیدی کشور با اختصاص ۵۰ درصدی سطح زیر کشت در این استان تولید می‌شد.
وی با بیان اینکه سطح زیر کشت این محصول در دو دهه قبل از انقلاب به‌طور میانگین ۳۰۰ هزار هکتار در کشور بود، افزود: متوسط عملکرد پنبه در آن زمان دو تن در هکتار و میزان تولید این محصول ۶۰۰ هزار تن در کشور بود و بعد از استان‌های گلستان و مازندران، به ترتیب فارس، خراسان و دشت مغان بیشترین سطح زیرکشت این محصول را داشتند.
دان و جوجه ایران به نقل از ایانا؛ پاک‌سرشت با اشاره به متوسط تولید ۱۶۵ هزار تنی الیاف پنبه کشور در آن زمان، عنوان کرد: تولید پنبه‌دانه یا تخم‌دانه حدود ۱۹۰ هزار تن بود که برای مصارف روغن‌کشی به کارخانه‌ها ارسال و روغن خوراکی برای مصارف انسانی و کنجاله برای خوراک دام از آن استحصال می‌شد.

صادرات ۱۱۰ هزار تنی پنبه قبل از انقلاب
این فعال صنعت پنبه با اشاره به اینکه هر کیلوگرم پنبه خام در جهان با قیمت ۱,۵ دلار خریداری می‌شد، تأکید کرد: قبل از انقلاب حدود ۱۰۰ تا ۱۱۰ هزار تن پنبه از کشور صادر می‌شد که استان گلستان به‌دلیل اختصاص بیشترین و باکیفیت‌ترین میزان تولید پنبه از لحاظ طول، ظرافت، مقاومت، یکنواختی و پایین بودن درصد مواد خارجی در کشور سهمی معادل ۸۰ هزار تن از صادرات را به خود اختصاص داده بود.
وی با بیان اینکه بعد از انقلاب متوقف کردن صادرات پنبه، بازار این محصول را با رکود روبه‌رو کرد، ادامه داد: محاصره اقتصادی باعث ایجاد مشکل در تأمین امنیت غذایی شد و دولت توجه ویژه‌ای به کشت محصولاتی نظیر گندم، دانه‌های روغنی، ذرت و چغندر کرد.
پاک‌سرشت توسعه سطح زیر کشت محصولات کشاورزی را به قیمت از دست رفتن منابع ملی دانست و اظهار کرد: عملکرد محصولات کشاورزی نسبت به سال‌های قبل از انقلاب افزایش یافته، اما تاحد مطلوب فاصله زیادی وجود دارد.

ثبات قیمت جهانی پنبه از ۴۰ سال پیش تا کنون
به گفته رئیس هیأت‌مدیره صندوق پنبه کشور، قیمت تمام‌شده محصولات کشاورزی در جهان نسبت به دوران قبل از انقلاب تغییر چندانی نداشته و بعد از گذشت ۴۰ سال قیمت جهانی هر کیلوگرم پنبه از ۱,۵ دلار به ۱.۷ رسیده، چراکه با تولید و استفاده از بذور پرمحصول، افزایش عملکرد و کاهش هزینه‌های تولید، از افزایش قیمت تمام‌شده محصولات کشاورزی در جهان جلوگیری شده، اما قیمت این محصولات در ایران به‌دلیل عقب‌افتادگی در تکنولوژی و نبود علم روز در بخش کشاورزی و افزایش هزینه‌های تولید رشد زیادی داشته است.
وی یادآور شد: مدرن‌ترین وبیشترین تعداد کارخانه‌های پنبه‌پاک‌کنی در استان گلستان احداث شده بود که تعداد این واحدها به ۴۰ کارخانه می‌رسید و کاهش سطح زیر کشت این محصول بعد از انقلاب باعث تعطیلی بسیاری از این واحدها شد و هم‌اکنون ۱۵ کارخانه باقی مانده که از این تعداد فقط هفت واحد با ظرفیت ۱۵ درصد فعال است و همین تعداد نیز در شرف تعطیلی هستند؛ بنابراین با ادامه کم‌توجهی به صنعت پنبه تا سال آینده فاتحه پنبه کشور خوانده می‌شود.

کاهش ۲۳۰ هزار هکتاری سطح زیرکشت پنبه
پاک‌سرشت اضافه کرد: سطح زیر کشت پنبه از ۳۰۰ هزار هکتار قبل از انقلاب به ۷۰ هزار هکتار رسیده و همین میزان هم در اراضی کم‌آب و کم‌بازده به‌صورت سنتی کشت می‌شود که منجر به عملکرد پایین، راندمان کم و افزایش هزینه‌های تولید خواهد شد، این در حالی است که استفاده از کمباین هزینه تمام‌شده تولید پنبه و نیاز به نیروی انسانی را کاهش می‌دهد.
وی خاطرنشان ساخت: خرید و تعیین قیمت تضمینی بخش کشاورزی طی سال ۶۸ در مجلس (زمان وزارت آقای کلانتری) تصویب و اجرایی شد، این در حالی است که دولت‌های غربی این راهکار منسوخ‌شده را ۵۰ سال پیش کنار گذاشته‌اند.

افزایش ۶۰ برابری قیمت محصولات کشاورزی
این فعال صنعت پنبه کشور گفت: طبق مصوبه مجلس وزارت جهاد کشاورزی متعهد شده با لحاظ کردن نرخ تورم، قیمت پایه محصولات کشاورزی را برای سال جدید ارائه کند، باتوجه به رشد سالانه نرخ تورم با میانگین ۲۰ درصد (قبل از دولت یازدهم)، از سال ۷۲ تا ۹۵ قیمت محصولات کشاورزی، دامی و باغی ایران بیش از ۶۰ برابر افزایش یافته که در هیچ کشوری سابقه ندارد.
پاک‌سرشت بیان کرد: به‌دلیل افزایش قیمت تمام‌شده این محصول، کارخانه‌های پنبه‌پاک‌کنی توان خرید محصول پنبه از کشاورزان و صنایع نساجی و کارخانه‌های روغن‌کشی به ترتیب توان خرید الیاف و تخم پنبه از کارخانه‌های پنبه‌پاک‌کنی را ندارند و با این افزایش قیمت‌ها علاوه بر خم شدن کمر مصرف‌کننده، صنایع تبدیلی هم قادر به صادرات و رقابت در عرصه بین‌المللی نیستند.

ثبات قیمت‌ها با ورود محصولات کشاورزی به بورس
وی با اشاره به شفاف بودن و ثبات قیمت‌ها در بورس افزود: ورود محصولات کشاورزی نظیر گندم، جو و ذرت به بورس از افزایش بی‌رویه قیمت‌ها جلوگیری می‌کند و تمامی معاملات طبق قیمت‌های جهانی خرید و فروش می‌شود، به‌طوری‌که خریدار گندم هر کیلوگرم از این محصول را با قیمت جهانی ۹۰۰ تومان خریداری و دولت مابه‌التفاوت قیمت تضمینی آن تا یک‌هزار و ۳۰۰ تومان را به کشاورز می‌پردازد.
پاک‌سرشت با بیان اینکه دو محصول وش پنبه و چغندرقند به‌طور عادی نمی‌توانند وارد بورس شوند، عنوان کرد: این دو محصول پس از تبدیل شدن به محصولات مختلف در کارخانه، مورد استفاده قرار می‌گیرند، به‌عنوان مثال وش پنبه به‌صورت خام قابلیت مصرف ندارد و تخم پنبه حاصل از آن پس از جدایی الیاف در کاخانه به واحدهای روغن‌کشی فرستاده می‌شود، این در حالی است که با ورود وش پنبه و چغندرقند به بورس هم کشاورزان به پول محصول خود دست می‌یابند هم خریداران با قیمت جهانی خرید می‌کنند.

زیان ۷۵۰ تومانی دولت از خرید وش پنبه
وی با اشاره به اینکه سازمان تعاون روستایی در برخی مناطق و کارخانه‌های پنبه‌پاک‌کنی مراکز خرید تضمینی دایر کرده است، ادامه داد: قیمت خرید تضمینی هر کیلوگرم وش پنبه سه‌هزار و ۲۰۰ تومان برای سال جاری اعلام شده که البته زیان وارده ناشی از خرید تضمینی هر کیلوگرم وش پنبه به دولت توسط شرکت‌های تعاونی زیر نظر سازمان تعاون روستایی ۷۵۰ تومان است، چراکه نظارت خاصی بر کیفیت محصول در خرید تضمینی وجود ندارد و کیفیت محصولات فرآوری شده را کاهش می‌دهد، در نتیجه صنایع روغن‌کشی تخم پنبه را از کاخانه‌ها نمی‌خرند و این واحدها به ناچار مجبور به فروش این محصول به گاوداری‌ها با قیمت پایین هستند.

خرید تضمینی پنبه توسط سازمان تعاون روستایی شفاف نیست
رئیس هیأت‌مدیره صندوق پنبه کشور خرید تضمینی پنبه توسط سازمان تعاون روستایی را غیرشفاف دانست و تأکید کرد: قیمت تمام‌شده هر کیلوگرم پنبه با احتساب قیمت تضمینی سه‌هزار و ۲۰۰ تومانی و افزایش ۲,۷ برابری آن پس از تبدیل شدن به الیاف، به اضافه پرداخت هزینه ۵۰۰ تومانی تصفیه و ۱۲۰ تومانی بسته‌بندی به کارخانه ۹ هزار و ۲۶۰ تومان است.
پاک‌سرشت یادآور شد: قیمت هر کیلوگرم الیاف در بازار هشت‌هزار و ۱۰۰ تومان است که نساجی‌ها با همین قیمت هم تمایلی برای خرید ندارند و سازمان تعاون روستایی برای دستیابی هرچه سریع‌تر به پول، مجبور به فروش الیاف پنبه به دلالان با قیمت حدود هفت‌هزار تومان، یعنی هر کیلوگرم دوهزار و ۲۶۰ تومان پایین‌تر از قیمت تمام‌شده است که با محاسبه ضریب تبدیل یک‌سومی پنبه به وش، دولت از خرید تضمینی این محصول ۷۵۰ تومان ضرر می‌کند و دلالان پس از احتکار الیاف پنبه، این محصول را با قیمت بالا به کارخانه‌های نساجی می‌فروشند.
وی با ارائه دو راه‌حل برای جلوگیری از ضرر دولت و کشاورزان در خرید تضمینی پنبه اضافه کرد: در راه‌حل نخست، دولت می‌تواند ۱۵ درصد قیمت تضمینی پنبه را به کشاورزان یارانه بدهد و کارخانه‌های پنبه‌پاک‌کنی موظف به خرید پنبه با ۸۵ درصد قیمت تضمینی از کشاورزان باشند، در نتیجه کشاورز ۱۰۰ درصد پول خود را دریافت می‌کند و علاوه بر خریداری پنبه توسط کارخانه‌ها با قیمتی پایین‌تر، از کشاورزان، قیمت تمام‌شده الیاف پنبه و تخم پنبه کاهش یافته و دامداری‌ها و نساجی‌ها با قیمت پایین‌تری این محصولات را تهیه می‌کنند، همچنین رکود صنعت نساجی برطرف شده و ضرر دولت در این بخش نصف می‌شود.
پاک‌سرشت در پایان خاطرنشان ساخت: در راه‌حل دوم سازمان تعاون روستایی پنبه را با ۱۰۰ درصد قیمت تضمینی از کشاورز خریداری و با تخفیف ۱۵ درصدی به کارخانه‌ها بفروشد که البته وزارت جهاد کشاورزی تاکنون به این پیشنهادات جواب نداده است.