تخم مرغ ترکیه با قیمت 4000 هزار تومان به قطر می رسد اما تخم مرغ ایران با قیمت 5200 تومان وارد قطر می شود
یوسف ناصری پس از تشدید بحران بین عربستان، امارات، بحرین و مصر با کشور قطر، آن کشورها تصور کردند با تحریم اقتصادی قطر

می توانند این کشور را از اقدامات خود منصرف کرده و با خود همراه کنند.
قطر با 146 هزار دلار بالاترین درآمد سرانه دنیا را دارد و بعد از این کشور، در این شاخص به ترتیب کشورهای لوکزامبورگ، سنگاپور، برونئی، کویت، نروژ، امارات متحده عربی، هنگ کنگ، آمریکا، سوئیس وعربستان سعودی قرار گرفته اند.
دان و جوجه ایران به نقل از عصرایران؛ کشورهای تحریم کننده با قطع رابطه با قطر، موجب شده اند تامین مواد غذایی و لبنیاتی و سایر اقلام دیگر از عربستان و امارات انجام نشود. در این میانه کشورهای دیگر از جمله ترکیه و ایران برای تامین مواد غذایی و خوراکی قطر و تامین مصالح ساختمانی از خود جدیت نشان داده اند.
آنچنان که مسئولان نهادهای صنفی و صادرکنندگان ایرانی می گویند قیمت تمام شده محصولات صادراتی ترکیه به قطر، ارزان تر از محصولاتی صادراتی ایران است.
"منصور بازدار" رئیس هیات مدیره یک شرکت ایرانی تولید کننده تخم مرغ است که یک محموله 20 تُنی تخم مرغ از استان قزوین به قطر صادر کرده است. در همین زمینه، منصور بازدار با عصرایران گفت و گو کرد.
این صادرکننده که تجربه صادرات تخم مرغ به عراق را در کارنامه خود دارد، از قیمت تمام شده تولید تخم مرغ در ایران، سرنوشت محموله صادراتی تخم مرغ از ایران به قطر و علت موفقیت ترکیه در صادرات تخم مرغ سخن گفت.

دبیرکل کانون سراسری مرغ تخم گذار اخیرا اعلام کرد که یک محموله 20 تُنی تخم مرغ به قطر به صورت آزمایشی صادر شده است. وقتی که از ایشان پرسیدم که صادرکننده این محموله به قطر چه کسی بوده نام شما را بردند. آقای بازدار، صادرات این محموله تخم مرغ به چه صورت بود؟
-ما کار بسته بندی تخم مرغ ها را انجام دادیم و به بندرعباس فرستادیم. این محموله با کانتینر یخچالدار ارسال شد.

این محموله را چه زمانی به قطر صادر کرده اید؟
-در اواخر خرداد امسال بود که این محموله را ارسال کردیم.

تخم مرغ ها را از قزوین فرستادید؟
-بله؛ مرغداری های ما در قزوین هستند.

هزینه ارسال محموله از قزوین تا بندر حدودا چقدر شد؟
-از قزوین تا بندر 3 میلیون تومان هزینه حمل و نقل این محموله بود. از بندرعباس تا به قطر هم برسد و تخلیه شود 6 میلیون تومان هزینه دارد.

سرنوشت این مقدار صادرات تخم مرغ به قطر چه شد؟
-صادرات انجام شد و تخلیه هم شده. الان دارند مصرف می کنند. برای اولین بار است که تخم مرغ ما به قطر صادر شده بود. دو، سه نفر متقاضی هم آمده اند. اما فکر می کنم قیمت های ما با قیمت های قطر نمی خواند. قیمت تخم مرغ ما بالاست. به خاطر همین موضوع، دست نگه داشته اند.

به خاطر قیمت بالا سفارش جدید خرید به شما نداده اند؟
-سفارش دو کانتینر دیگر داده بودند اما بعدا که قیمت ها را بررسی کرده بودند ارسال محوله را کنسل کردند. گفتند دست نگه دارید.

قیمت نهایی که به دست آنها برسد چقدر است؟
-ما باید این محموله را در بندر تحویل می دادیم. قیمت نهایی ما در آنجا 4900 تومان برای هر کیلوگرم بود.

نهایتا شما محاسبه کردید که هر کیلوگرم تخم مرغ به قطر برسد قیمت تمام شده چقدر می شود؟
-با تحویل در بندر قیمت هر کیلو تخم مرغ 4900 تومان است. بعد هم 6 میلیون تومان هزینه حمل و نقل از بندرعباس تا قطر است. حدود 300 تومان برای هر کیلو باید به آن مبلغ 4900 تومان اضافه کرد. مجموعا هر کیلو 5200 تومان می شود.

ترکیه هم در زمینه صادرات تخم مرغ خیلی فعال است...
-قیمت تخم مرغ صادراتی ترکیه از تخم مرغ ما ارزان تر است.  دولت ترکیه از تولیدکنندگان خودشان حمایت می کند. به همین دلیل، محصول آنها ارزان تر از محصول ما تمام می شود.

اطلاع دارید که قیمت تخم مرغ ترکیه چقدر است؟
-تخم مرغ ترکیه تا به داخل عراق برسد مجموعا قیمت تمام شده هر کیلوی آن 3800 تومان می شود. به قطر هم با قیمت 4000 تومان می دهد. اما قیمت هر کیلو تخم مرغ ما تا به مرز عراق ببریم 4500 تومان تمام می شود. در هر کیلو بین 1000 تومان تا 1200 تومان با ما تفاوت قیمت دارند.

قیمت تخم مرغ صادراتی ترکیه به قطر دقیقا چقدر است؟
-هم در قطر و هم در عراق، ترکیه 1000 تومان نسبت به ما ارزان تر می فروشد. در داخل ترکیه  هر کیلو تخم مرغ را به قیمت 5 لیر یا 4 لیر می فروشند. با حساب ما 5200 تومان می شود. اما برای صادرات قیمت آن 3800 تومان است. یعنی تخم مرغ صادراتی آنها نسبت به تخم مرغی که در بازارهای داخل ترکیه فروخته می شود تقریبا 1500 تومان ارزان تر است.

فاصله عراق و قطر نسبت به ترکیه متفاوت است. از لحاظ حمل و نقل قیمت ها چندان تفاوتی نمی کند؟
-ما تخم مرغ را در مرز شلمچه با قیمت 4500 تومان به عراقی ها می دهیم. وقتی می خواهیم تخم مرغ را در مرز پیرانشهر به عراقی ها بدهیم که به اربیل عراق ببرند ارزان تر تمام می شود. ترکیه هر کیلو تخم مرغ را با قیمت 4200 تومان به قطر می دهد.

یکی از مشکلات صادرات تخم مرغ در ایران به این موضوع برمی گردد که قیمت تمام شده تولید تخم مرغ بالا هست. شما این بالا بودن افزایش قیمت تولید را به چه عواملی ربط می دهید؟
-چندین عامل وجود دارد. البته فکر نکنیم تولید تخم مرغ در ترکیه ارزان تر تمام می شود. در داخل ترکیه، تخم مرغ را با قیمت بالا می فروشند. قیمت تمام شده تولید در ترکیه به اندازه ایران است. دولت ترکیه حمایت می کند و تخم مرغ را در بازار داخلی گران تر می فروشند ولی قیمت محصول صادراتی ارزان تر است.
در مقابل، چنین حمایتی از تولید کننده ایرانی نمی شود که محصول صادراتی را ارزان تر بفروشیم.

در سال 1394 وجود بیماری آنفلونزای پرندگان یا مرغی در مرغداری ترکیه ترکیه تایید شد و در نتیجه صادرات تخم مرغ ترکیه به کشورهایی همچون عراق به طور کامل متوقف شد. ایران جایگاه ترکیه را در صادرات تخم مرغ به عراق گرفت. آیا فقط با شیوع بیماری بود که ایران می توانست صادرات داشته باشد؟
-در آن زمان قیمت صادراتی ما بالاتر از قیمت داخلی بود. کارخانه و شرکت ما در آن سال 9 هزار تن صادرات به عراق داشت. کل صادرات تخم مرغ کشور در آن سال 110 هزار تن بود.
در سال1395 کل صادرات ما 4 هزار تن بود و در امسال از اول سال تا به حالا حتی یک کیلو صادرات به عراق نداشته ایم.

مدتی بعد از ترکیه، بیماری آنفلونزا در ایران شیوع پیدا کرد. ترکیه بعد از این که مشکل ترکیه حل شد دوباره سریعا جای ایران را در صادرات به عراق گرفت. آمادگی صادرکنندگان و تولیدکنندگان ترکیه برای صادرات برای کشوری مثل عراق چگونه است؟
-آنها تا متوجه می شوند ایران هم می تواند صادر کند، قیمت محصول خودشان را پایین می آورند. ما تا تخم مرغ را برای صادرات آماده کنیم هزینه ها افزایش پیدا می کند. چون بسته بندی  تخم مرغ برای صادرات فرق می کند. هزینه بسته بندی برای صادرات باعث بالا رفتن قیمت می شود.
بعد هم هزینه های گمرک را داریم. هزینه های حمل و نقل با کشتی هم باعث بالا رفتن قیمت تمام شده محصول صادراتی می شود. قیمت تمام شده برای ما حدود 3800 تومان است. هزینه حمل و نقل کشتی هم به این رقم اضافه می شود. بعد در قطر هم برای فروش در خرده فروشی مثلا 500 تومان روی محصول می کشند.

در سال 93 آقای نبی پور رئیس هیات مدیره اتحادیه مرغ تخم گذار استان تهران اعلام کردند که 20 میلیون مرغ پیر در کشور وجود دارد. این تعداد مرغ پیر هزینه زیادی را به مرغداران تحمیل می کنند و تولید کمتری دارند. تعداد این نوع مرغ ها کاهش پیدا کرد که در نهایت قیمت تمام شده تخم مرغ ایران کمتر شود و مزیت رقابتی پیدا کند؟
-بله. مرغ پیر یک عامل است که قیمت تمام شده را بالا می برد. البته تا آن حد نیست که اگر این عامل نباشد بتوانیم با رقبای خارجی رقابت کنیم. الان قیمت تمام شده تولید تخم مرغ برای تولید کننده ما حداقل 3300 تومان است.
ما نمی گوییم 10 درصد با 20 درصد سود کنند. اگر 5 درصد سود تولید در نظر بگیریم تولیدکننده تخم مرغ باید با قیمت 3500 تومان بفروشد. این قیمت واقعی است. اگر ما برای بسته بندی محصول صادراتی 500 تومان دیگر هم هزینه کنیم.

آن تعداد 20 میلیون مرغ پیر چقدر تاثیر دارد در این که قیمت تمام شده تخم مرغ بالا برود و مزیت خودش را در رقابت با ترکیه از دست بدهد؟
-کیفیت آن تخم مرغ پایین است. تخم مرغ یک مرغ پیر، کیفیت مرغ جوان را ندارد. هم کیفیت آن پایین تر است و هم وزن تخم مرغ کمتر است.
ما 90 درصد از مرغ ها، تولید برمی داریم. یعنی از 100 مرغ می توانیم 90 تخم مرغ به دست بیاوریم. اما 100 مرغ پیر ممکن است فقط 70 تخم مرغ به ما بدهند.

در آبان سال 94 اعلام شد که 3 میلیون از مرغ های پیر کشور از گردونه تولید تخم مرغ حذف شده اند.
-توسط اتحادیه میهمن، این مرغ ها کشتار شدند.

آن 17 میلیون مرغی که می ماند به هر حال باعث بالا رفتن هزینه تمام شده تخم مرغ می شود.
-به تدریج بقیه مرغ ها کشتار شده اند. در یک زمان 10 روزه کشتار 3 میلیون مرغ پیر را انجام دادند.

مرغ های 2 تا 3 ساله مرغ پیر به حساب می آیند. آماری دارید که الان چه تعداد از مرغ پیر تخم گذار در کشور وجود دارد؟
-من چنین آماری ندارم. این آمار را باید از اتحادیه میهن[اتحادیه مرکزی مرغداران] بپرسید.

تولید خوراک دام هم به صورت استاندارد انجام می شود و به صورت غیر استاندارد. در مواردی که دان مرغ استاندارد نیست کیفیت مواد غذایی آماده شده برای مصرف دام پایین تر است و هزینه تولید محصول هم عملا افزایش پیدا می کند.
-اگر غیر استاندارد به مرغ بدهیم تخم گذاشتن را قطع می کند. نمی شود آت و اشغال به مرغ بدهیم. پروتئین و انرژی مرغ باید تامین شود. به غیر از سویا و ذرت، ماده دیگری نمی تواند پروتئین و انرژی مورد نیاز مرغ را تامین کند.
مرغدار مجبور است که دان باکیفیت به مرغ ها بدهد و از آن طرف محصول باکیفیت هم برداشت کند. اگر مرغدار، دان باکیفیت به مرغ ندهد جواب نمی گیرد. نمی توانم به شما دروغ بگویم.  

آماری دارید که چه تعداد از مرغداری های کشور دان استاندارد به مرغ ها می دهند؟
-ما در کل کشور تعداد 1300 مرغداری داریم. این مرغداری ها، ظرفیت های مختلف دارند. می شود گفت که بین 70 تا 80 میلیون قطعه مرغ در این مرغداری ها پرورش داده می شود. بعضی مرغداری ها 20 هزار تایی هستند و بعضی واحدها هم یک میلیون قطعه مرغ دارند و بعضی هم 500 هزار تایی یا 800 هزار تایی. حتی یک میلیون و 200 هزار تایی هم داریم.

از نظر این که واحدها مرغداری به شکل صنعت عمل کنند و نه به شکل غیر صنعتی که هزینه ها را بالا می برند، این 1300 واحد مرغداری یا حداقل در مرغداری های استان خودتان به چه صورت عمل می کنند؟
-من آمار صنعتی ها را به شما دادم. آمار سنتی ها را اصلا نداریم. در استان قزوین، تعداد 7 میلیون مرغ تخم گذار در 24 واحد مرغداری وجود دارد. دو، سه واحد از این واحدهای مرغداری در منطقه خاورمیانه شاخص هستند و یک میلیون قطعه مرغ یا یک میلیون قطعه مرغ دارند. بقیه هم در حد 12 هزار قطعه یا 400 هزار قطعه مرغ دارند. در بعضی واحدها نیز 50 هزار قطعه مرغ داریم.

روزانه 250 تن تخم مرغ در استان قزوین تولید می شود.
-بله؛ این مقدار تولید روزانه استان است. از این مقدار تولید، حدود 50 تن تخم مرغ در استان قزوین مصرف می شود. اگر امکانات صادراتی فراهم شود حدود 100 تن می توانیم صادرات کنیم. حدود 100 تن هم به استان های همچوار مثل تهران، گیلان و خوزستان می فروشیم.

طبق آمار سرشماری مرغداری ها در سال 88 و سال 94 تعداد زیادی از مرغداری های کشورمان غیر فعال بوده اند. در آمارگیری سال 94 از 1402 مرغداری تخم گذار کشور، تعداد 1140 واحد فعال بوده و تعداد 262 واحد غیر فعال بوده اند.
-در سال های 88 و 89 آنفلونزا شیوع پیدا کرد و بیش از 5 میلیون مرغ از طرفیت واحدها خالی بود. در عین حال مرغداری ها در یک دوره ای باید فعالیت نکنند. در این موقعیت وقتی مرغ ها حذف می شوند سه، چهار ماه مرغداری باید خالی بماند و بعد جوجه ریزی می کنند. حداقل 10 تا 11 درصد فعالیت نمی کنند. به خاطر تنفسی که باید انجام شود و به بهداشت مرغداری هم رسیدگی شود.

بسته بندی های شکیل و زیبایی که صادرکنندگان ترکیه در خصوص تخم مرغ انجام می دهند، این نوع بسته بندی ها تا چه حد جذابیت ایجاد می کند؟
-اگر بخواهیم بررسی کنیم بسته بندی های ما خیلی شکیل تر از ترکیه است. اگر خواستید من حتی می توانم یک مسافرتی در خدمت تان باشم و برویم کل عراق را بگردیم. کارتن هایی را که ما می دهیم با کارتن هایی که آنها می دهند مقایسه کنید.
بسته بندی های ما خیلی زیباتر از بسته بندی های ترکیه است. از این بابت خیال تان راحت باشد. کارتن های آنها لمینت دار نیست ولی کارتن های ما لمینت دار[همراه با پوستر محصول] است. کارتن های آنها از  4 لایه است و کارتنی که ما استفاده می کنیم 5 لایه و مقاوم تر است. کارتن ما به خاطر مسائل بهداشتی و دامپزشکی، خیلی بهتر است و شکیل تر هم هستند.

صادرات تخم مرغ ترکیه در 4 ماهه اول سال 2017 در حد 59 درصد افزایش داشته است. این افرایش صادرات صرفا به خاطر این بوده است که این در ایران بیماری آنفلونزا مانغع صادرات شده بود؟
-بله. در ایران صادراتی به کشورهای دیگر انجام نشد. کلا صادرات ایران تعطیل بود.

ترکیه مقام دوم صادرات تخم مرغ در جهان را به دست آورده است. در 4 ماهه اول سال 2017 هم 139 میلیون دلار صادرات تخم مرغ داشته است. ترکیه این جایگاه را چگونه به دست آورده است؟
-این موضوع به فعالیت فعالان اقتصادی ترکیه مربوط است. من چون اطلاعات بیشتری ندارم نمی توانم خدای نکرده حرف نامربوط بزنم.

اطلاعات خاصی در مورد محموله تخم صادراتی خودتان به شما داده اند؟
-به ما گفتند محموله رسیده است و توزیع هم می شود. در مورد این که در کدام فروشگاه ها و در کجا توزیع شده است اطلاعات خاصی دریافت نکرده ام.

این که به شما گفته اند محموله جدید ارسال نکنید و دست نگه دارید...
-به خاطر قیمت بوده. صد درصد قیمت محصول ترکیه پایین تر از قیمت محصول ما بوده است. ترکیه هر کیلو تخم مرغ را 1000 تومان ارزان تر از ما صادر می کند.

بعد از این که پاک بودن کشورمان از آنفلونزای فوق حاد پرندگان اعلام شد وضع صادرات تخم مرغ به کشورهای همسایه از جمله عراق و افغانستان چگونه شده؟
-صادرات به افغانستان عمدتا از طریق واحدهای موجود در منطقه شرق کشور انجام می شود. اما صادرات به عراق توسط واحدهای نیمه غربی کشور انجام می شود.

حمل و نقل تخم مرغ ها از مرکز کشور به سمت عراق هزینه ها را به شدت افزایش نمی دهد؟
-تخم مرغی که می خواهیم صادر شود باید به سالن بسته بندی برود. در سالن بسته بندی، سورت[درجه بندی و دسته بندی محصول/Sorting] شود. بعد در کارتن های مخصوص گذاشته شود و پس از آن صادر کنیم وگرنه به طور مستقیم نمی توان از مرغداری، تخم مرغ را صادر کرد.
صادراتی ها باید به واحد بسته بندی برود و بسته بندی شود. تخم مرغ هایی که صادر می شود از دو یا سه واحد می آید و بسته بندی می شود و بعدت صادر می شود.

شما در قالب شرکت تعاونی این صادرات را انجام می دهید؟
-ما هم در قالب تعاونی صادرات داریم و هم این که تجار هم خودشان محل هایی برای بسته بندی محصول دارند.
از نظر کیفیت حتما کیفیت تخم مرغ باید توسط سازمان دامپزشکی کنترل شود. وزن تخم مرغ ها باید استاندارد باشد برای صادرات.

از نظر کیفیت داشتن تخم مرغ، این کار چگونه بررسی می شود؟
- یک نوع بسته بندی به این صورت است که شش شانه تخم مرغ در یک کارتن گذاشته شود. در این حالت نباید وزن آن کمتر از 11.5 کیلوگرم و بیشتر از 12 کیلوگرم باشد. اگر از 11.5 کمتر باشد استاندارد نیست. بیش از 12 کیلو باشد باز هم استاندارد نیست.
یک نوع بسته بندی دیگر به این صورت است که در یک کارتن دو قلو 12 شانه تخم مرغ گذاشته می شود. در این حالت وزن آن باید 24 کیلو باشد. اگر بیش از 24 کیلو باشد آن تخم مرغ، کیفیت خوبی ندارد. از 24 کیلو هم کمتر باشد باز کیفیت خوبی ندارد. به خاطر همین موضوع باید تخم مرغ، استانداردهای لازم را داشته باشد تا صادر شود.

آقای طلاکش دبیرکل کانون سراسری مرغ تخم گذار ایران گفته که  برای صادرات به قطر، ایرانی ها وارد چانه زنی با قطر شدند اما ترکیه و اوکراین بدون چانه زنی اقدام به صادرات کردند.این نوع چانه زنی توسط ایرانیان تا چه حد تاثیر می گذارد در این که بازار کشوری مثل قطر را از دست بدهیم؟
-قیمت تمام شده محصول ما بالاتر است. اما قیمت محصول ترکیه ارزان تر است و ارزان تر هم می فروشند. آنها محصول خودشان را می فرستند و هر قیمتی هم تعیین کردند قبول می کنند ولی در مورد محصول ما به آن صورت نیست. چون ما قیمت را تعیین می کنیم.

چون قیمت تمام شده تولید تخم مرغ در ایران بالاتر است مجبورید چانه زنی کنید که با قیمت بالاتری صادر کنید؟
-بله. چون دولت ترکیه از آنها حمایت می کند ولی در ایران مرغدار، توان آن را ندارد که ارزان تر صادر کند.

شما اطلاعات دقیقی دارید که ترکیه به صادرکنندگان و تولید کنندگان تخم مرغ سوبسید می دهد؟
-حمایت دولت تریکه به این صورت است که مرغدار در ترکیه، هر کیلو تخم مرغ را با قیمت 5 لیر می فروشد. از این طرف می گوید به عراق با قیمت 3 لیر صادر کن. قیمت ها در داخل ترکیه و برای صادرات حدودا 5 هزار تومان و 3 هزار تومان است.
اما در ایران وقتی قیمت تخم مرغ بالا می رود، دولت فورا جلوی صادرات را می گیرد. این طور نیست که بگوید تخم مرغ صادراتی را ارزان تر بفروشید و در داخل کشور گران تر بفروشید. ترکیه به آن صورت حمایت می کند و نه این که به مرغدار پول بدهد تا تخم مرغ صادر کند.

در ترکیه چطور تخم مرغ صادراتی را با قیمت کمتر از داخل کشورشان صادر می کنند؟
-در آنجا مثلا 95 درصد تخم مرغ ها را با قیمت 5 هزار تومان برای هر کیلو در داخل کشور می فروشند و 5 درصد هم با قیمت 3 هزار تومان به خارج از کشور می فروشند. اما تخم مرغ صادراتی ما با همان قیمت داخلی صادر می شود. یعنی با قیمت 3500 تومان می رود.

پس دولت ترکیه سوبسیدی به تولیدکنندگان و صادرکنندگان ترکیه برای صادرات تخم مرغ نمی دهد؟
-حمایت آنها به این صورت است که می گوید تخم مرغ عرضه شده در داخل را با قیمت بالا بفروشید و صادرات را با قیمت ارزان تر انجام بدهید. من نشنیده ام پرداختی به مرغداران ترکیه انجام شود. من دقیقا نمی دانم دولت ترکیه چنین پرداختی را انجام می دهد یا انجام نمی دهد.

الان طرف قطری به شما گفته است دست نگه دارید و دیگر تخم مرغ برای صادرات بسته بندی نکنید. به نظرتان فرصتی پیش خواهد آمد که باز به قطر، تخم مرغ صادر کنید یا به خاطر قیمت صادرات منتفی است؟
-به عرضه و تقاضا و قیمت بازار بستگی دارد. ترکیه نمی گذارد که ما تخم مرغ صادر کنیم. چون ارزان تر صادر می کند و نمی گذارد ما به آن کشور صادرات تخم مرغ انجام بدهیم. صدر در صد هم نمی گذارد.
این یک ماشین تخم مرغ تولیدی شرکت ما به عنوان نمونه و آزمایشی به قطر رفت که بعدا ببینیم چه می شود. نتیجه را دیدیم که تخم مرغ ما گران تر تمام شد و دیگر سفارش نداشته ایم.

ترکیه این تخم مرغ های صادراتی به قطر را از طریق حمل و نقل زمینی تا خلیج فارس   ارسال می کند یا با هواپیما؟
-برای صادرات تخم مرغ به عراق، دولت ترکیه کمک خاصی نمی کند ولی دولت قطر صدر در صد از واردات تخم مرغ حمایت می کند. حدی می زنم و حتما همین طور است.

چون فاصله ترکیه تا قطر زیاد است.
-بله. فاصله زیاد است  می دانم ولی دولت قطر حتما حمایت می کند.