طبق پیش‌بینی وزارت کشاورزی آمریکا، تا سال ۲۰۱۶ میلادی، آرژانتین بزرگ‌ترین صادرکننده و کشورهای جنوب شرقی آسیا بزرگ‌ترین واردکننده کنجاله سویا خواهند بود
سویا از جمله محصولات کشاورزی است که کاربردی دومنظوره دارد؛ روغن آن برای مصارف انسانی استحصال می‌شود و کنجاله سویا
نیز یکی از اقلام خوراکی دام و طیور است. بنابراین هرگونه اتفاقی در این محصول می‌تواند به طور مستقیم در قیمت مواد پروتئینی موثر باشد. افت و خیزهای فراوانی در تولید، تجارت و مصرف جهانی دانه و کنجاله سویا در سال‌های مختلف اتفاق افتاده، اما روند تولید و مصرف، در مجموع نشان از رشدی نسبی دارد. عرضه کنجاله سویا از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۶ از روندی صعودی برخوردار بوده و به‌جز دو مرحله در تمام این مدت رشد عرضه مشهود است. بیشترین قیمت برای این محصول، در سال زراعی ۱۴-۲۰۱۳ رقم خورده که به حدود ۵۴۰ دلار به ازای هر تن رسید، اما سپس یک سال بعد از آن با افتی ناگهانی ۴۰۷ دلار شد و در ۱۶-۲۰۱۵ قیمتی معادل ۳۵۸ دلار را به ثبت رساند. این در حالی است که عرضه کنجاله سویا در همین سال، حدود یک میلیون تن کمتر برآورد می‌شود. دلیل این کاهش را می‌توان در اتمام کاشت سویای آرژانتین در اواخر ژانویه جست‌وجو کرد. ضمن اینکه تولید آن نسبت به سال گذشته ۴,۷ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
کشورهای عمده تولیدکننده کنجاله سویا (میلیون تن)
در سال زراعی ۱۵-۲۰۱۴ در مجموع ۲۰۷,۱۷ میلیون تن کنجاله سویا در جهان تولید شده که چین، آمریکا و آرژانتین از کشورهای عمده تولیدکننده این محصول محسوب می‌شوند. چین به تنهایی بیش از یک چهارم تولید این محصول را بر عهده دارد. اگرچه بیشتر کشورها روندی صعودی در تولید داشته‌اند، اما در این میان هند استثناست. زیرا تولید این کشور از سال زراعی ۱۲-۲۰۱۱ که معادل ۷.۷۲ میلیون تن بود به ۵.۶ میلیون تن در سال زراعی ۱۵-۲۰۱۴ تنزل پیدا کرده است.
کشورهای عمده مصرف کننده کنجاله سویا در جهان (میلیون تن)
رشد جمعیت دام و طیور برای تولید مواد پروتئینی، از مهم‌ترین دلایل افزایش مصرف کنجاله سویا در جهان محسوب می‌شود. چین که خود بزرگ‌ترین انبار سویای جهان به شمار می‌رود، بیشترین مصرف را دارد. با این حال بیش از ۱,۵ میلیون تن از تولیدات خود را صادر می‌کند. نام این کشور در صدر واردکنندگان دانه سویا قرار دارد که طبق آخرین آمارها ۷۸.۳۵ میلیون تن از این محصول را در سال ۱۵-۲۰۱۴ خریداری کرده و تولید کنجاله خود را از این طریق افزایش داده است.
با اینکه تولید هند روندی نزولی داشت، اما مصرف آن صعودی است. بنابراین به احتمال قوی این کشور در آینده یکی از واردکنندگان کنجاله سویا خواهد بود. ایران نیز مانند بسیاری از کشورها در مصرف این محصول رشدی قابل توجه داشته و این رقم در سال ۱۵-۲۰۱۴ به ۳,۳۸ میلیون تن رسیده است. در حالی که ۳ سال قبل از آن، مصرف ۲.۵ میلیون تن کنجاله سویا از طرف ایران به ثبت رسید. به هر ترتیب، چین، اتحادیه اروپا و آمریکا جزو سرآمدان مصرف کنجاله سویا هستند.
کشورهای واردکننده کنجاله سویا (میلیون تن)
اتحادیه اروپا، ویتنام و اندونزی در صدر کشورهای واردکننده کنجاله سویا قرار دارند. بیشترین واردات با ۱۹,۲۶ میلیون تن مربوط به اتحادیه اروپاست که بعد از آن ویتنام با ۴.۲ میلیون تن قرار دارد. در مجموع در سال زراعی ۱۵-۲۰۱۴ بیش از ۶۰ میلیون تن کنجاله سویا تجارت شده که ۱.۹۵ میلیون تن آن مربوط به ایران است. در حالی که واردات کشور در سال قبل از آن، حدود یک میلیون تن بیشتر بود.
کشورهای صادرکننده کنجاله سویا (میلیون تن)
صادرکنندگان مطرح کنجاله سویا در سال ۱۵-۲۰۱۴ بیش از ۶۳,۵ میلیون تن از این محصول را به کشورهای مختلف فرستاده‌اند که در این میان آرژانتین، برزیل و آمریکا نقشی محوری داشته‌اند و در کل، نزدیک به ۵۵ میلیون تن از صادرات آن را در کارنامه خود ثبت کرده‌اند. پاراگوئه در آخرین سال آماری بیش از ۸ میلیون تن دانه سویا تولید کرده و ۲.۴۵ میلیون تن کنجاله را به کشورهای دیگر فروخته است. البته پاراگوئه چهارمین کشور صادرکننده دانه سویا محسوب می‌شود که در سال ۱۵-۲۰۱۴ بیش از ۴.۳ میلیون تن از این محصول را صادر کرده است.
پیش‌بینی واردات کنجاله سویا تا سال ۲۶-۲۰۲۵ (میلیون تن)
اگرچه پیش‌بینی‌ها همیشه درست از آب در نمی‌آید، اما می‌تواند در تعیین استراتژی و تصمیمات کلان راهبردی بسیار موثر باشد. تا ۸ سال آینده جنوب شرقی آسیا بیشترین واردکننده کنجاله سویا خواهد بود که پس از آن اتحادیه اروپا قرار می‌گیرد. تقریبا واردات در تمام کشورها به‌جز کانادا که روندی ثابت را طی می‌کند، رشد واردات مشهود است.
پیش‌بینی صادرات کنجاله سویا تا سال ۲۶-۲۰۱۵ (میلیون تن)
باز هم آرژانتین، برزیل و آمریکا در سکوهای نخست تا سوم صادرکنندگان کنجاله سویا ایستاده‌اند و این روند طبق پیش‌بینی وزارت کشاورزی آمریکا حداقل تا سال ۲۰۲۶ ادامه خواهد یافت. روند نزولی هند در این جدول نیز نشان می‌دهد که سیر نزولی از امسال آغاز شده و تا ۸ سال آینده ادامه دارد. اتحادیه اروپا هم اگرچه رتبه دوم واردکنندگان را به خود اختصاص داده، اما با یک خط ثابت در طی ۸ سال آینده تنها ۰,۴ میلیون تن از محصولات خود را صادر خواهد کرد. البته کشور چین نیز افت محسوسی در صادرات کنجاله سویا تجربه می‌کند.
منبع: ایانا