دان و جوجه ایران

پلت کردن و نکات مهم در رابطه با مديريت آن
شکي نيست که انتخاب ژنتيکي در طول سالهاي متوالي با هدف افزايش وزن بدن در سنين پائين تر، صفات آناتوميکي و فيزيولوژيکي را تحت تأثير قرار داده است. براي مثال تغييرات آناتوميکي در پرنده در رابطه با ميزان رشد و ميانگين اندازه حفره دهاني پرنده است که به مقدار جزئي افزايش مي يابد. در ابتدا اين مسئله ممکن است ناچيز به نظر بيايد، اما حتي يک تغيير کوچک ممکن است ريزش دان و زمان تغذيه را تحت تأثير قرار دهد.تحقيقات نشان داده است آناتومي سيستم هضمي پرنده تحت تأثير اندازه ذرات دان قرار مي گيرد که مي تواند در جذب مواد مغذي موثر باشد. از نظر آناتوميکي، پرنده به دليل عدم داشتن دندان و نياز به گرفتن دان براي مصرف آن، نمي تواند به راحتي دان را برداشت کند. عدم يکنواختي ذرات دان باعث افزايش ضايعات دان شده و ذرات ريزتر دان به راحتي از دهان پرنده به زمين ريخته مي شود. البته ارتفاع دانخوريها نيز مهم است. استقرار دانخوريها در بالاتر و يا پائين تر از حد مطلوب در مقدار ضايعات دان تأثير خواهد داشت. وجود ذرات ريز دان در دانخوري، موجب خواهد شد تا پرنده انرژي بيشتري را صرف مصرف دان کرده و اين امر موجب کاهش بازده غذايي مي شود. پرندگان امروزي، جوان و داراي وزن سنگين تري بوده و قادر به ايستادن در دوره هاي زماني طولاني نيستند.

به طور کلي مزاياي پلت کردن دان عبارتست از:

بهبود ضريب تبديل پرنده

بهبود عملکرد پرنده

کاهش ضايعات خوراک در فارم

کاهش گرد و غبار دان

افزايش غلظت دان

بهبود در حمل و نقل آن

اما پلت کردن دان داراي معايبي نيز هست که از آن جمله به موارد زير مي توان اشاره نمود:

خيسي بستر

عدم بالانس انرژي به علت محدوديت در مصرف روغن

شيوع کاني باليسم در مرغان تخمگذار نگهداري شده در قفس

دو شاخص مهم در تعيين کيفيت پلت عبارتند از:

سختي پلت : که به وسيله مقاومت به شکستن،هنگامي که مقابل فشار خارجي قرار مي گيرد اندازه گيري مي شود.

دوام پلت : با اندازه گيري مقدار ذرات ريز توليد شده در طي انتقال از کارخانه دان تا فارم و توزيع آن در دانخوريها مشخص مي شود.

اثرات مثبت پلت به خوبي شناخته شده است. پلت کردن جيره طيور در مقايسه با جيره هاي فرايند نشده آردي باعث بهبود هضم دان، عدم تفکيک اجزاء جيره، بهبود کيفيت باکتريولوژيکي، افزايش وزن بدن و بهبود ضريب تبديل مي گردد . بخشي از بهبود در عملکرد پرنده در رابطه با افزايش مصرف دان مي باشد. اگر پلت از کيفيت خوبي برخوردار باشد اين عملکرد بهتر خواهد شد.

يک جيره با کيفيت خوب، پايداري زياد و ذرات ريز کمتري دارد. پايداري کم باعث شکستن و انباشته شدن ذرات ريز در جيره شده و اين امر منجر به انباشته شدن ذرات ريز، رشد ضعيف تر و افزايش ضريب تبديل (fcr) را در بر خواهد داشت.

بهبود شکل دان

همانطور که ذکر شد، تجمع ذرات ريز دان در جيره طيور در نتيجه استفاده از پلت با کيفيت پائين است که در عملکرد نيمچه گوشتي اثر منفي خواهد داشت. حال سوال اينجاست که چگونه مي توان کيفيت پلت را بهبود بخشيد.

      کيفيت پلت تحت تأثير سه عامل قرار مي گيرد :

       مواد خام جيره

       مقدار چربي جيره

       دانه بندي جيره

    مواد خام جيره :

پايداري پلت متاثر از مواد خام چسباننده به کار برده شده در ساخت پلت مي باشد. گندم و فرآورده هاي فرعي آن به عنوان يک چسباننده خوب در توليد پلت با کيفيت مورد استفاده قرار مي گيرد، اما ذرت به عنوان يک چسباننده ضعيف در اين رابطه بوده و شکنندگي پلت در جيره هاي توليد شده با استفاده از ذرت بيشتر از پلتهاي توليد شده با گندم مي باشد.

      مقدار چربي جيره :

تحقيقات نشان داده است که افزودن بيش از 2% چربي در ميکسر، باعث کاهش کيفيت پلت به خصوص در جيره هاي حاوي ذرت مي گردد. افزودن چربي بعد از فرايند پلت کردن اين امکان را مي دهد که چربي بدون کاهش کيفيت پلت به جيره افزوده شود.

      دانه بندي جيره :

20% کيفيت پلت مربوط به اندازه ذرات مي باشد. به طور کلي فرض بر اين است که در آسياب مواد خام ذرات ريزتر شوند، کيفيت پلت افزايش پيدا مي کند. چون با کاهش اندازه ذرات دان، سطح ذرات به ازاي هر واحد حجم براي جذب بخار متراکم در طول فرايند پلت کردن افزايش مي يابد. هنگامي که کيفيت پلت ضعيف بوده و احتمال شکنندگي آن زياد است، آسياب دانه به ذرات ريزتر منجر به تجمع آن در جيره شده و باعث افزايش ضايعات و هزينه انرژي خوراک و همچنين کاهش عملکرد پرنده خواهد شد. در حالي که تغذيه با پلت حاوي ذرات بسيار درشت منجر به مصرف نامتعادل جيره به دليل انتخاب آن توسط پرنده مي شود. پرندگان ذرات درشت جيره را به ذرات ريزتر ترجيح مي دهند و اين ارجحيت با افزايش مصرف خوراک و بهبود عملکرد در ارتباط است.

زماني که کيفيت پلت ضعيف بوده و احتمال شکنندگي آن زياد مي باشد، بهتر است جهت ساخت پلت از ذرات درشت تر استفاده گردد. تغذيه با پلت حاوي ذرات درشت داراي کيفيت خوب، بهتر از پلت بي کيفيتي است که به سرعت شکسته شده و تبديل به ذرات ريز تر مي شود.

همانطور که گفته شد، اندازه ذرات در عملکرد پرندگان مهم است. هرچه يکنواختي جيره بيشتر باشد، عملکرد و مصرف خوراک بالا رفته و پرنده رشد بهتري خواهد داشت. پرنده دان يکنواخت را راحت تر مصرف کرده و انتخاب در مصرف خوراک کاهش مي يابد. يکنواختي اندازه ذرات همچنين در کيفيت پلت نيز موثر است. هرچه اندازه ذرات در پلت يکسان تر باشد، احتمال شکستگي آن پايين تر خواهد آمد. اندازه مطلوبي براي ذرات در مواد خام پلت تعريف نشده است. اين اندازه بسته به فاکتورهايي از قبيل مواد خام، تجهيزات آسياب و روش کار دارد.

      نکات کاربردي

به عنوان يک توليد کننده، ما نياز داريم که احتياجات غذايي و فيزيولوژيکي جوجه ها را هرچه بيشتر با هم هماهنگ نمائيم. همچنين بايد به اين نکته نيز توجه داشت که سيستم و دستگاههاي موجود داراي محدوديت هايي هستند. حقيقت اين است که بسياري از کارخانه ها فقط يک خط توليد دارند و اغلب نمي توانند با جيره هاي مختلف سازگاري و هماهنگي ايجاد نمايند.

در دستگاههاي آسيابي که در حال حاضر در دسترس است، اندازه ذرات به طور خودکار مي تواند تعويض شود و در اين حالت سرعت چرخش مي تواند تغيير يابد. با استفاده از ترکيب اين دو عامل مي توان از يک دستگاه، دامنه وسيعي از ذرات را بدست آورد.

مروري بر انواع جيره هاي مرغان تخمگذار و جيره هاي مرغان گوشتي :

    جيره هاي تخمگذار :

در موارد عملي، اندازه ذرات جيره مرغان تخمگذار بسيار مهم است. با آسياب صحيح مواد خام مي توان بر بسياري از مسائل معمول مانند مشکلات مخلوط کردن جيره، اندازه نادرست ذرات و جدا شدن اجزاء دان غلبه کرد. هرچند داني که به خوبي آسياب شده باشد مي تواند به مقدار زيادي مصرف خوراک را کاهش دهد. در آب و هواي گرم اندازه صحيح ذرات دان مشکلات مصرف خوراک را در ماههاي تابستان کاهش مي دهد. به همين دليل پيشنهاد مي شودحداقل 80% ذرات بايد بين 0/5 و 3/2 ميليمتر باشند. استفاده از اين نوع دان باعث مي شود که عملکرد آسياب سريعتر شود.

      جيره هاي گوشتي:

اندازه ايده آل ذرات داني که براي طيور گوشتي استفاده مي شود بسيار پيچيده تر از مرغان تخمگذار است. همانطور که مشخص است اجزاء دان در مقاطع مختلف سني بايد در سايزهاي متفاوتي آسياب شوند.

به عنوان مثال اندازه دانه هاي کرامبل در جيره گوشتي در دوره هاي مختلف پرورش به صورت زير مي باشد:

    دوره آغازين : 1/7 ميليمتر

      دوره رشد : 2/7 ميليمتر

      دوره پاياني : 3/7 ميليمتر تا 4 ميليمتر

همانطور که قبلا نيز گفته شد هرچه يکنواختي ذرات بيشتر باشد، عملکرد بهتر خواهد بود بخصوص در مورد پرندگاني که به طور متراکم پرورش داده مي شوند و از دانخوريهاي اتوماتيک استفاده مي کنند. بايد به خاطر داشت که در پرندگان جوان (جوجه ها) حجم و اندازه نوک براي گرفتن ذرت درشت کم بوده و سنگدان آنها به خوبي پرندگان بزرگتر توسعه نيافته است.