دیده شده است که نگرانی هایی در مورد انتشار آلودگی مدفوع طیور بوجود آمده است . یکی از کلیدهای اساسی که سبب کاهش آلودگیهای ناشی از وجود مواد غذایی در مدفوع طیور میشود دستکاری جیره غذایی طیور میباشد . بطور کلی پرندگان پنج نیاز اساسی تغذیه ایی دارند . پرندگان به انرژی نیاز دارند . این انرژی ، با چربی و کربوهیدارات ها تامین میشوند . پرندگان همچنین به پروتئین ، آب ، ویتامینها و مواد معدنی نیازمند هستند .بایستی این نکته را مورد توجه قرار داد که حتی در بهترین شرایط مدیریتی نیز طیور قادر نخواهند بود که 100 درصد از مواد غذایی موجود در جیره خود را بطور کامل هضم کنند . به چهار دلیل ، مواد غذایی ممکن است که از طریق مدفوع دفع شوند :
¨ وجود ضایعاتی در غذا .
¨ اضافه مواد غذایی موجود در جیره .
¨ وجود مواد غذایی هضم نشده .
¨ موجو مواد بیولوژیک مانند سلولهای مرده در بدن .
در مدفوع طیور عمدتا دو ماده وجود دارد که از درجه اهمیت بالایی برخوردار میباشد . یکی نیتروژن که حاصل شکست پروتئین است و همچنین ماده معدنی فسفر .
نیتروژن و فسفر :
وجود نیتروژن در جیره طیور ضروری است . پروتئین ها از آجرهایی از جنس اسیدهای آمینه بوجود می آیند . در این صورت ، نیتروژن را میتوان در نقش سیمان برای چسبیدن این آجرها در نظر گرفت . بنابراین نیتروژن برای ساخت پروتئین ضروری است . از سوی دیگر بایستی توجه داشت که نیتروژن دفعی از پرندگان میتواند به یک معضل محیطی تبدیل شود . علت آن نیز یخش این ماده بصورت آمونیاک در محیط میباشد . این ماده ( آمونیاک ) میتواند سبب ایجاد بوهای نامطبوع در محیط مزرعه شود . نیتروژن همچنین میتواند سبب بروز آلودگی منابع آب شود . این موضوع زمانی اهمیت پیدا میکند که بدانیم که 50 درصد از کل مردم آمریکا و 95 درصد از روستائیان این کشور آب خود را از منابع زیرزمینی تهیه می کنند .
فسفر نیز از مواد ضروری است که بایستی در جیره طیور موجود باشد . این ماده ، کلیدی اساسی در استحکام تخم مرغها و استخوانها میشود . فسفر همچنین قسمت مهمی در غشای سلولی RNA و DNA میباشد . فسفر موجود در مدفوع طیور میتواند با ذرات جامد موجود در هوا باند شده و منابع آبی را نیز تحت تاثیر قرار دهد . وجود مقادیر زیاد فسفر در آب میتواند سبب رشد جلبکها شود .
جدول زیر میانگین غلظت نیتروژن و فسفر را در مدفوع طیور به شما نشان میدهد . جدول ارائه شده در این بخش ، تنها میانگین است . در واقع غلظت نیتروژن و فسفر در مدفوع طیور با توجه به مسائل مدیریتی ، تغذیه ، سن و سایر مسائل در نوسان است .
غلظت فسفر غلظت نیتروژن
60 lb / ton 34 – 46 lb / ton
استراتژیهایی در جهت کاهش نیتروژن و فسفر :
تا اینجا به زیانهای وجود فسفر و نیتروژن اضافی اشاره کردیم . اما تولیدکنندگان چگونه میتوانند میزان این دو ماده را در جیره طیور کاهش دهند .
1 . کاهش مواد غذایی بیهوده :
یکی از روشهای کاهش مواد غذایی در جیره طیور ، کاهش مواد غذایی بیهوده در جیره طیور میباشد . منظور ما از مواد غذایی بیهوده ، موادی میباشند که در جیره فراهم میشوند اما پرنده عملا توانایی هضم آنها را ندارد . هضم برخی از مواد غذایی در پرندگان میتواند دلایل مختلفی داشته باشد . برخی از این دلایل میتوانند شامل بیماری ، سن و همچنین شرایط محیطی باشند . Van Heugten و Van Kempen در سال 1999 دریافتند که در صنعت طیور آمریکا بین 2 تا 12 درصد مواد غذایی بیهوده مصرف میشود .
پرورش دهندگان و مزرعه داران میتوانند از طریق طراحی مناسب سیستم غذایی مزرعه خود بر اساس سن و نوع پرنده های پرورشی ، مصرف مواد غذایی بیهوده را کاهش دهند . از سوی دیگر تحقیقات نشان داده است که استفاده از غذای پلت شده در طیور ، میتواند وجود مواد غذایی در مدفوع طیور را کاهش دهد .
2 . دقت بیشتر در هنگام تهیه جیره غذایی :
دومین روش پیشنهادی ما جهت کاهش وجود مواد غذایی در مدفوع طیور ، دقت بیشتر در هنگام تهیه غذا میباشد . پرندگان قادرند که تا میزان مشخصی از هریک از مواد غذایی را بطور کامل هضم نمایند . در صورتیکه هر یک از مواد غذایی مورد نیاز پرنده در جیره ، بیش از حد باشد ماده غذایی هضم نشده و از طریق مدفوع دفع خواهد شد . بنابراین تامین مواد مورد نیاز پرندگان به میزان مشخص ، از درجه اهمیت بالایی برخوردار میباشد . بطور مسلم ، پرندگان نر و ماده نیازهای غذایی متفاوتی دارند . همچنین نیازهای تغذیه ایی پرندگان ، از یک فاز تولید به فاز دیگر میتواند متفاوت باشد . بعنوان مثال در مزارعی که پرندگانی با سن های مختلف را پرورش میدهند ، نیازهای Starter ها با نیازهای Finisher ها تفاوت خواهد داشت . بنابراین پرندگان بایستی بر اساس سن ، جنس و نیازهای تغذیه ایی دسته بندی شوند . نحوه غذا دادن به پرندگان بر اساس جنسیت پرنده را Split – *** Feeding می نامند . همچنین نحوه غذا دادن به پرندگان بر اساس فاز تولید را Phase – Feeding می نامند .
در گذشته ، بسیاری از پرورش دهندگان ، میزان مواد غذایی را بیشتر از میزان مواد غذایی پیشنهاد شده در نظر می گرفتند . ایندسته از پرورش دهندگان این میزان اضافه را بعنوان ( مرز امنیتی ) در نظر می گرفتند . Spears در سال 1996 دریافت که جیره متداول مرغهای دوره Finisher شمال کالیفرنیا در کل ، 0.30 درصد فسفر بیشتری داشته است . بر اساس این تحقیقات ، میزان فسفر اضافی هضم نشده و از طریق مدفوع پرندگان دفع می شده است .
بر اساس ایندسته از تحقیقات ، در حال حاضر بسیاری از پرورش دهندگان طیور از ( مرز امنیتی ) استفاده نمی کنند . علت آن نیز کاهش میزان غذا در مدفوع طیور و حفظ سرمایه آنها میباشد .
راه دیگر افزایش دقت در هنگام تهیه جیره غذایی ، استفاده از آمینواسیدهای سنتتیک در جیره طیور میباشد . آمینواسیدهای سنتتیک منابع تولیدی اسیدهای آمینه و با غلظت بالا میباشند . در تهیه جیره های طیور به روشهای سنتی ، از سویا و سایر مواد برای فراهم ساختن آمینواسیدها و پروتئینها استفاده می کردند . اما نکته ایی که بایستی به آن توجه داشت ، اینست که ایندسته از مواد غذایی اسیدهای آمینه مختلفی را در جیره فراهم می کنند و نه یک نوع اسیدآمینه را . زمانیکه اسیدهای آمینه سنتتیک در جیره فراهم میشوند میزان کمتری از موادی که در جیره نویسی سنتی استفاده می شدند ، استفاده خواهند شد . از سوی دیگر وجود اینگونه از آمینواسیدهای آماده ، امکان استفاده میزان دقیق آنها را در جیره فراهم آورده است . این مواد میزان پروتئین کل جیره و همچنین دفع نیتروژن از طریق مدفوع را کاهش میدهد .
Kerr و Easter در سال 1995 دریافتند که به ازای هر 1 درصد کاهش در پروتئین خام استفاده شده در جیره با توجه به استفاده از آمینواسیدهای سنتتیک ، میزان دفع نیتروژن در کل هشت درصد کاهش می یابد . کاهش نیتروژن دفعی همچنین سبب کاهش آمونیاک شده و سبب کاهش بوی زننده تجیزات و وسایل پرورش میشود .
3 . بهبود وضعیت هضم :
سومین روش پیشنهادی ما جهت کاهش وجود مواد غذایی در مدفوع طیور ، سعی در بهبود هضم جیره توسط پرنده میباشد . زمانیکه جیره ایی با قابلیت هضم بالا توسط پرنده مصرف شود ، میزان کمتری از مواد غذایی توسط پرنده دفع میشود . برخی از مواد غذایی برای پرندگان قابلیت هضم بیشتری دارند . اما از سوی دیگر ، بالانس جیره هایی از ایندست ( با قابلیت هضم بالا ) با مسائل اقتصادی مزرعه داران از اهمیت ویژه ایی برخوردار است .
یکی از روشهای بهبود هضم فسفر در جیره های طیور ، استفاده از محصولی تجاری بنام Phytase در جیره میباشد . بیشتر فسفر در دانه های غلات با ترکیبی بنام Phytate باند شده است . در نتیجه فسفر برای پرنده قابل دسترس نبوده و از طریق مدفوع دفع خواهد شد . Phytase آنزیمی است که ترکیب Phytate را شکسته و از این طریق فسفر قابل دسترس برای پرنده را افزایش میدهد . در نتیجه فسفر موجود در غلات برای پرنده قابل استفاده شده و کمتر در مدفوع دیده میشود . Kornegacy و Verstegen در سال 2001 میلادی دریافتند که میزان دفع فسفر پرندگان زمانیکه در جیره آنها از Phytase استفاده شده است کمتر است .
در اینجا این نکته را اشاره می کنیم که در حال حاضر نوعی ذرت با Phytate کم وجود دارد که همان تاثیر استفاده از Phytase در جیره را دارد . میزان فسفر کل این نوع ذرت همانند سایر ذرت ها میباشد ، ولی میزان کمتر Phytate در این نوع ذرت سبب شده است که میزان فسفر باند شده کمتری را داشته باشد و بنابراین میزان فسفر قابل دسترس آن بیشتر خواهد بود . در حال حاضر استفاده از آنزیم Phytase برای مزرعه دارها اقتصادی تر خواهد بود . البته با پیشرفتهای مهندسی ژنتیک میتوان منتظر ذرت هایی با قیمت پائینتر بود .
نتیجه گیری :
تحقق استراتژیهای غذایی که در این مقاله به آنها پرداخته شد ، بطور علمی دفع مواد غذایی از طریق مدفوع را کاهش خواهد داد . اما باز هم تاکید می کنیم که حتی در بهترین شرایط مدیریتی نیز طیور قادر نخواهند بود که 100 درصد از مواد غذایی موجود در جیره خود را بطور کامل هضم کنند . در واقع رسیدن به این میزان ، غیرممکن است . با نگاهی به آینده مبتوان حدس زد که با روشهایی که در آینده ایی نه چندان دور کشف خواهد شد ، میزان فسفر و نیتروژن در مدفوع پرندگان باز هم کاهش یابد . در هرحال همیشه ، مسائل مالی فاکتور مهمی است که میان دانشمندان و مزرعه داران قرار دارد . بنابراین تحقیق بیشتر در مورد مسائل اقتصادی روشهای ذکر شده تا رسیدن به نتایج قطعی ادامه خواهد یافت.
منبع: iran-eng.com