عفونت : مایکوپلاسماگلی سپتیکوم به عنوان یکی از مهم ترین عوامل تهدیدکننده سلامت گله های طیور بشمار رفته و در حدود یک سوم جمعیت طیور تخمگذار عموم کشورها با این عفونت درگیر بوده 75% این مرغان در سنین متفاوت و 15 درصد همسن بوده اند . در مورد نژاد های خانگی این معضل تا 90% گله را درگیر می نماید . بقیه ماکیان مانند بوقلمون ، کبک ، قرقاول صحرایی ، مرغ شاخدار ، بلدرچین ، اردک ، و پنگوئن نیز مستعد ابتلا بوده و درامان نمی باشند و گاهی اوقات دیده می شود

که علائم بیماری را تا برخورد به شرایط خاص نظیر استرس بروز نمی دهد .
بروز بیماری متعاقب درگیری با عفونت ، تابع شرایط محیطی می باشد و عامل بیماری در مقابل مواد شیمیایی مختلف نظیر ضد عفونی کننده ها و آنتی بیوتیک های وسیع الطیف حساسیت زیادی نشان می دهد . شدت و علائم ظاهری بیماری در صورت همزمانی با عفونت های دیگر یا عوامل مستعد کننده متغیر است . عوامل مستعد کننده شامل کمبود مواد غذایی ، بدی شرایط تغذیه ، نحوه مدیریت فارم ها و نیز میزان آمونیاک و گرد و غبار می توانند مضر باشند . سایر عوامل بیماری زا شامل ویروس نیوکاسل و عفونت های تنفسی (برونشیت ) سویه های مورد استفاده در واکسن و یا فرم بیماری زای اشرشیا کلی و هموفیلوس گالینارم نیز مطرح می باشند .
در شرایط تجربی طول دوره کمون بیماری ، فاصله زمان آلودگی و بروز عفونت بین 6-21 روز می باشد . این در حالیست که در شرایط طبیعی در فارم ها به دلیل عدم کنترل جمیع شرایط امکان تشخیص دقیق دوره نهفتگی بیماری (میزان و طول مدت تهاجم عامل بیماری ) وجود ندارد.
ظهور علایم با شروع تولید مقارن بوده (بین هفته 26-38) و احتمالاً نشان دهنده دوره نهفتگی طولانی این بیماری می باشد . سرعت انتشار این بیماری در داخل گله بسیار زیاد است . زمان انتشار بیماری درتمامی گله در حدود یک یا دو هفته بعد از اولین آلودگی می باشد . نحوه انتشار از طریق تماس مستقیم و نیز از طریق هوا ، گرد و غبار ، قطرات آب و ظرف و لوازم آلوده است . در این خصوص جعبه های حمل و مواد غذایی و آب و حتی نژاد مرغ را نیز نباید از نظر دور داشت . طبیعتاً مراکز جوجه کشی از اهمیت زیادی برخور دارند و انتشار بیماری از طریق هچری ها و تخم مرغ های آلوده (از مادر ) مهم می باشند. شدت و میزان درگیری گله با بیماری متغییر بوده ، در فصول سرد ، دوره نهفتگی بیماری طولانی تر و حدت بیشتری دارد ، به خصوص در طیور جوان حدت بیماری از طیور مسن بیشتر است . طیور بهبود یافته در واقع به عنوان حامل بیماری مطرح می باشند . علائم این بیماری به تدریج در گله نمود پیدا می کند . علائم تنفسی معمولاً تا هفته ها باقی می ماند .اولین علامت ریزش ترشحات کف آلوده و تورم چشم ها می باشد . طیور مبتلا برخی اوقات علایمی نظیر سرفه خشک و خس خس و رال تنفسی را نشان می دهند . ضعف وضعیت جسمانی و افت وزنی معمولاً در این بیماری مشهود است . در نیمچه شدت علائم بیماری شدیدتر بوده و شامل کاهش شدید رشد و کاهش جذب مواد غذایی است .
طیور تخم گذار کاهش مصرف غذایی را نشان داده و به تولید خود در سطح پایینی ادامه می دهند . اولین ضایعات در بوقلمون در کیسه های هوایی و ریه ها نمایان می شوند . در بعضی موارد تورم یک یا هر دو سینوس پیش چشمی رخ می دهد . اغلب کیسه های هوایی ضخیم و تورم را نشان می دهند ( به خصوص اگر این مسئله با واکسیناسیون های برونشیت و نیوکاسل توام باشد ) حتی در برخی موارد کیسه های هوایی دارای ترشحات پنیری ولزج هستند .بسته به شرایط محیطی و آب و هوایی و درگیری با عفونت های ثانویه ، درصد ابتلا و مرگ و میر در فارم ها میزان متغیری را نشان خواهد داد.در نیمچه ها عفونت خفیف با مرگ و میر کم تا شدید با مرگ و میر بالا بروز می کند در صورت عدم انجام اقدامات مدیریتی مناسب و وجود استرس در گله یا سایر عوامل بیماری زا میزان مرگ و میر بالا خواهد رفت . طیور بالغ معمولاً در صد مرگ و میر پایین نشان می دهند ، ولی اغلب آنها ظاهری غیر سالم و بیمار گونه خواهند داشت .
در بوقلمون وضعیت متفاوت بوده و انتظار تلفات بالایی می رود . تشخیص اولیه ممکن است بر اساس تاریخچه گله و گزارشات ثبت شده از دوره باشد و یک تست داخل لوله یا پلیت جهت تشخیص عامل بیماری زا (مایکوپلاسما گالی سپتیکوم ) می تواند فرد را نسبت به تشخیص اولیه مطمئن تر سازد .تائیدات بعدی با جداسازی عامل و شناسایی آن صورت خواهد گرفت . اعتقاد عمومی بر این است که بروز عفونت مایکوپلاسما گالی سپتیکوم یک ضایعه بزرگ برای مرغدار محسوب می شود . به علاوه افت تولید و تلفات ، مرغدار را وادار به استفاده از دارو و سایر تمهیدات نظیر پاکسازی محیط و نگهداری مضاعف می نماید. سالن ها حداقل برای مدت 30 تا 90 روز باید خالی نگه داشته شوند. کاهش تولید ، کاهش فروش را در پی داشته و وضعیت را به مراحل بدتر سوق میدهد . اگر گله ای آلودگی به این نوع بیماری را نشان دهد معمولاً سود خوبی نخواهد داشت .
پیشگیری :
به عنوان اولین قدم ، امروزه قرنطیقه انفرادی در مرغداری ها اعمال می شود . همه فعالیت ها را باید متوقف نمود، افرادی که به مرغداری رفت و آمد دارند (به خصوص آنهایی که با گله تماس دارند)از مهمترین عوامل انتقال محسوب می شوند . البته این تماس ها تا زمانی که لاکرهای مناسبی تعبیه نشده باشند به طور کامل قابل کنترل نخواهد بود . هر ساله باید کلیه فعالیت ها را ثبت و در گزارشات قید نمود . این مسئله کمک بسزایی برای افرادی خواهد بود که برای ارزیابی گله و درمان یا جلوگیری از پیشرفت بیماری فعالیت می کنند . از بازدیدهایی غیرضروری ، مخصوصاً از سایر فارم ها اجتناب شود . در صورت اجبار به بازدید ، حدالامکان در روز فقط از یک سالن بازدید گردد . در این مورد مدیر این فارم ها بیشتر مد نظر می باشند .این موضوع باید برای کارگران نیز کاملاً روشن و توجیه شده باشد و بعلاوه خانواده های کارگران نیز نباید در محل هایی نظیر سالن های بسته بندی و فرآوری گوشت یا جوجه کشی و سایر محل هایی که احتمال آلودگی در آنها زیاد است مشغول به کار باشند . لازم است در مورد این اقدامات با مسئول فارم یا مدیر مرغداری هماهنگی لازم به عمل آمده باشد . در صورت اشتغال به کار ایشان در چندین سالن از یک مجموعه ، سعی جداسازی محدوده های کاری و مدیریت سالن ها نمایید تا از چرخش افراد بین سالنهای با آلودگی متفاوت یا با سن متفاوت جلوگیری شود . برای بازدیدکنندگان لباس و روپوش های مجزا و مخصوص فراهم نمایید . افراد را قبل از ورود کنترل کنید . به هیچ وجه اجازه ورود رانندگان کامیون به سالن ها ندهید .کارگران پاره وقت نیز باید لباس خاص خود را داشته و به طور مرتب شستشو شوند .
برنامه پیشرفته قدم به قدم
پاک سازی سالن های آلوده :
ـ سالن ها را به طور کامل تخلیه نمایید ( تمام طیور و لوازم و تجهیزات قابل انتقال و هر آنچه که احتمال آلودگی داشته باشد .)
ـ بستر و تمامی فضولات را از کف سالن منتقل کنید .
ـ تمامی سطوح داخلی و خارجی دیوارها ، سقف ، ستون ها ، تهویه ها و دریچه های آن ، مجاری ورود هوا و سایر جاها را به طور دقیق با فشار آب شستشو دهید . استفاده از مواد پاک کننده سرعت این شستشو را بالا می برد .
ـ از ترکیبات فنل دار یا اسید کرسیلیک با غلظت مناسب و یا ترکیبات کلردار 025/0% استفاده و کلیه سطوح داخلی و خارجی سالن را ضدعفونی نمایید .
ـ کف سالن و تمامی دیوارها تا ارتفاع 5/1 تا 2 متر و ستون های آن را با اسپری محلول 1/0% گلوتارآلدئید در یک گالون برای 10 متر مربع ضدعفونی نمایید . همچنین به شعاع 2 تا 5 متری (5 تا 10 فوت ) اطراف سالن و درهای ورودی را اسپری نمایید . تمامی منافذ ورودی و مبادی سالن ها را به مدت 24 ساعت مسدود نموده و هیچ گونه تهویه ای انجام ندهید . روز بعد با ایجاد گاز فرمالدئید و بستن منافذ و ورودی های سالن ، هوای آن و زوایای غیر قابل دسترسی را ضد عفونی نمایید .
ـ مبادی ورودی و ستون های داخلی و نیز سطح دیوارها را با اسپری ضد حشره حاوی کاربایل با غلظت توصیه شده ضد عفونی نمایید تا ورود حشرات ناقل تا حدی کنترل شود . با اضافه نمودن مالاتیون و یا استفاده توام با گریسیلیک اسید می توان در مکان های مختلف از آن استفاده نمود .
ـ تجهیزات سالن را بعد از شستشو و ضد عفونی مجدداً به سالن انتقال دهید .
ـ به مدت دو هفته سالن را خالی نگه دارید .
ـ در صورت وجود سابقه بیماری محیط بیرون سالن را نباید از نظر دور داشت و باید تمهیدات خاصی برای جلوگیری از عفونت و آلودگی مجدد در نظر گرفت .
ـ جوجه ها را حتماً از جوجه کشی عاری از عوامل مایکوپلاسما تهیه کرده و حتی در این مورد تخم مرغها و وسایل حمل آنها نیز باید کنترل گردند .
ـ کارکنان مرغداری باید جهت رسیدگی ، از سالن های دارای جوجه های جوان به طرف سالن های دارای جوجه های مسن تر حرکت نمایند . ( در صورت نگهداری گله های با سن متفاوت )
ـ بهتر است سن همه گله ها یکسان باشد و از محل های مجزایی خدمات بگیرند (مخازن دان مجزا)
ـ کارگران و عوامل نگهداری گله ها را مکلف به استفاده از لباس و کفش مناسب و مجزا نمایید و برای سایر افرادی که حضور دائمی ندارند لباس های مجزا و مشخصی در نظر داشته باشید . این مسائل اثرات چشمگیری در کنترل و جلوگیری از بیماری دارد .
ـ در صورت ارائه سرویس توسط ماشین ها و وسایل نقلیه مشترک (جهت حمل دان و حمل تخم مرغ ) رانندگان آنها نباید خودرو را ترک نمایند . و در صورت عدم امکان رعایت این مسئله حدالامکان نباید وارد مخازن دان شوند