اهمیت تهویه در پرورش طیور

چاپ

altرشد جوجه ها از جنبه اقتصادی بستگی به طراحی صحیح جایگاه پرورش طیور و همچنین شرایط آب و هوایی منطقه دارد. در صورتی که محل نگهداری طیور فاقد اصول علمی و مهندسی صحیح باشد،رشد جوجه ها از نظر جسمی به خطر می افتد ومتعاقبا خسارتهای مالی مضاعفی نیز به همراه خواهد داشت. بنابراین انتخاب سالن های مرغداری با ابعاد مناسب بسیار حائز اهمیت می باشد.عدم رعایت اصول علمی و تکنولوژی در سالنهای مرغداری ،موجب میشود تا علاوه بر صرف هزینه بالا، تولید نیز با مشکل روبرو شود. در این نوع سالنها بازده کاهش می یابد و حتی اتلاف قابل ملاحظه ای از انواع مختلف انرژی نیز به وضوح نمایان است.

بدیهی است که عوامل مختلف استرس زای محیطی ، تغذیه ای ،،بیماری زا و غیره سبب کاهش تولید میگردند. بدین منظور یکی از شیوه های مناسب جهت کنترل عوال محیطی،استفاده از سیستم تهویه است که دراین متن به بحث پیرامون آن میپردازیم.

سیستم های تهویه و اصول بکارگیری آن:

هدف از بکارگیری یک سیستم تهویه مناسب ، فراهم نمودن مساعد ترین شرایط محیطی با حد اقل اتلاف انرژی است. تهویه جهت انتقال هوا از یک مکان به مکان دیگر استفاده میشود .(از داخل سالن به خارج سالن).

این سیستم جهت دستیابی به اهداف زیر به کار میرود:

الف) حفظ تعادل درجه حرارت و رطوبت هوا و دفع مازاد رطوبت وگرمای ایحاد شده توسط طیور.پ

ب) دفع مواد آلوده کننده هوا (همانند آمونیاک، دی اکسید کربن ،گردو خاک و سولفید هیدروژن) وکنترل میزان اکسیژن در مناسبترین سطح ممکن. حتی در سالنهای مدرنیزه نیز تغییرات مشهودی در توده هوا مشاهده میشود،حال آن که طیور نباید مستقیما در معرض جریان قرار گیرند.

ج) فراهم نمودن مساعد ترین شرایط ممکن برای رشد وتولید مثل .

د) تهیه شرایط زیستی مناسب وراحت طیور

ه) رعایت سیستم مناسب تهویه،جوجه ها را از صدمات ناشی از ضعف جسمانی و سایر خطرات احتمالی حفظ میکند.

سیستم تهویه سبب انتقال حجمی از هوا (بر حسب متر مکعب )در واحد زمان (ثانیه،دقیقه وغیره) میگردد که معمولا بر حسب متر مکعب بر ثانیه (یا متر مکعب بر ساعت / دقیقه )محاسبه میشود.درک سیستم تهویه مستلزم درک ارتباط بین سیستم تهویه و ویژگیهای سالن است.

ویژگیهای سالن عبارتند از:

۱) موقعیت مکان:

سالن باید در جهت شرقی غربی واقع شده باشد تا بتواند در تابستان, گرمای خورشید را به حداقل و در زمستان به حد اکثر برساند

۲) اندازه:

سالنهای بسیار بزگ عموما بیشتر با مشکلات تهویه روبرو هستند .معمولا منلسب ترین عرض پیشنهادی ۱۲ تا ۱۳ متر تخمین زده میشود.این وسعت این امکان را به هواده ها میدهد تا بتوانند به راحتی جریان هوا را از یک مکان به مکان دیگر انتقال دهندو علاوه بر آن سرعت مناسبی نیز در سالن های مجهز به تهویه تونلی برقرار کنند. در سالنهایی با پهنای وسیع، اختلالاتی در جریان هوا ایجاد می شود به گونه ای که برخی از نقاط سالن از سیستم تهویه بهره ای نمیبرند.(نقاط کور)

۳) عایق سازی:

این ویژگی یکی از مهمترین خصوصیات سالنهای مرغداری است که شامل دیوار ها و سقف سالن می شود.طیور در حین رشد. مقادیر متفاوتی از گرما تولید میکنند. این گرما ناشی از سوخت و ساز انرژی موجود در خوراک میباشد به منظور ایجاد یک درجه حرارت محیطی مناسب و کاهش سوخت گرم کننده های سالن ،لازم است بخشی از این گرمای تولید شده توسط طیور،حفظ شود. در صورتی که سالن از سیستم های عایق بندی مناسب پوشیده شده باشدبخش عظیمی از این گرما داخل سالن باقی می ماندو این امکان را به مرغدار میدهد تا با استفاده از سیستم تهویه ، درجه حرارت محیطی مناسبی در داخل سالن فراهم کند.

۴) تعداد طیور:

عملکرد سیستم تهویه بستگی به تعداد طیور و وزن آنها دارد. امروزه , احتیاجات طیور از نقطه نظر محیطی و تغذیه ای کاملا متفاوت از ده سال گذشته میباشد. در نتیجه استفاده از روشهای منسوخ سبب رکود بازده میگردد.انواع متفاوت سیستم های تهویه عبارتند از:سیستم فشار منفی ,فشار مثبت وسیستم ترکیبی.

سیستم های فشار منفی:

سیستم های فشار منفی یکی از متداول ترین سیستم های تهویه در سالنهای مرغداری میباشد این سیستم قادر است تا هوای ورودی به داخل سالن را کنترل وجهت آنرا به هر سمت دلخواه تغییر دهد.در اصل این سیستم یک خلاء در داخل سالن ایجاد میکند و به واسطه مدخلها, هوای خارجی را به داخل سالن هدایت میکندو در نهایت سبب تعادل فشار می گردد. سالنهایی که به نسبت بیشتری مانع دخول و خروج هوا میگردند بیش از سایر سالن ها نیاز به کنترل و نظارت دارند.همانگونه که از شکل به روشنی پیداست یک سیستم تهویه فشار منفی چندان دارای ساختمان پیچیده ای نیست. اگر چه کنترل کننده های کامپیوتری هواده دستگاه های ورود هوا برای تهویه بسیار سودمند می باشند، اما دو جزء اصلی این سیستم عبارتند از:هواکش های خروجی و مدخلهای ورودی هوا.هواکش های خروجی سبب ایجاد خلاء جزئی درداخل سالن میشوند و مقدار هوای تازه ای را که وارد سالن میشود کنترل میکنند. همچنین مدخلها بر مقدار هوای ورودی و جهت انتقال آن نظا رت دارند که معمولا در زمستان به سمت سقف و در تابستان به سمت کف سالن می باشد.

پس از تشکیل خلاء جزئی در داخل سالن سلسله مراتب زیر رخ میدهد:

هوا به طور یکنواخت و از طریق روزنه ها وارد سالن میگردد.

خلا جزئی ایجاد شده در داخل سالن و یا به عبارت دیگر چگونگی جریان هوای داخلی سالن تحت تاثیر جریان هوای خارج سالن قرار نمی گیرد.

هوا با سرعت کافی و مناسب وارد سالن میگردد و سپس با هوای داخل سالن ترکیب میشود.

در صورت عدم ایجاد یک خلاء جزئی در داخل سالن هواکش های خروجی تنها میتوانند شرایط بهره برداری از سیستم تهویه را برای آن دسته از طیوری فراهم کنند که در مجاورت هواکش ها قرار دارند و طیوری که در فاصله دور تری از هوا کش قرار دارند و تنها تحت تاثیر باد ها و جریانات خارجی قرار میگیرند.

جهت کسب کارایی بیشتر لازم است تا روزنه های مدخل متناسب با تعداد هواکشهای خروجی باشند. در صورتی که مدخل بسیار بزرگ باشد فشار ساکن به مقدار قابل ملاحضه ای کاهش می یابد و توزیع جریان هوا به مقدار جزئی صورت میگیرد و متعاقبا هزینه سوخت افزایش می یابد. بالعکس, هنگامی که مدخل های نامناسب سبب افزایش بیش از حد فشار ساکن میگردند عملکرد هواکش ها کاهش یافته و فشار نامناسبی بر روی سقف اعمال میشود. خوشبختانه محدوده فشار ساکن مورد قبول تقریبا گسترده است.

سیستم های فشار مثبت:

در یک سیستم فشار مثبت، هواده ها، هوا را به داخل ساختمان انتقال میدهندو فشاری مثبت ایجاد میکنند اختلاف فشار سبب میشود تا هوا از طریق خروجی ها انتقال یابد.

شماری از سیستم های تهویه با فشار مثبت در صنعت مرغداری به کار میروند. یکی از این سیستم ها،هوای گرم را به داخل سالن انتقال میدهد و آن را با هوای داخل سالن ترکیب میکند . در نوع دیگر, هوای گرم با استفاده از لوله های پلاستیکی و مجاری خروجی وارد سالن می شود. این سیستم هوای گرم را داخل سالن توزیع و آن را با هوای داخل سالن ترکیب میکند.

سیستم ترکیبی:

در برخی از کشور ها , در طول ماههای گرم تابستان از سیستم ترکیبی استفاده می شود.در این سیستم از دو نوع هواکش استفاده شده است که عبارتند از:هواکشهای خروجی معمولی ،که همانند سیستم فشار منفی عمل میکنند و نیز هواده های تبخیری که در خارج از سالن نصب شده اند و هوای خنک را به داخل سالن هدایت میکنند. این سیستم در طول تابستان شرایط مناسب آب و هوایی را برای جوجه ها فراهم میکند و نیز سبب می شود که حتی در سالنهای قدیمی نیز هوا به طور صحیح و مناسب توزیع گردد. در این سیستم هوای ورودی به جای مدخلها از طریق هواده های تبخیری وارد می شود.

مثلث تهویه:

در این مثلث جهت دستیابی به یک سیستم تهویه مناسب سه مرحله پیشنهاد شده است که بکارگیری و تکرار این مراحل سبب میشود تا بین عوامل مختلف از جمله جریان هوا،فشار منفی و سرعت هوا تعادل بر قرار شود.مقدار جریان مورد نیاز در سالن بستگی به تعداد طیور نگهداری شده، سن، وزن و همچنین احتیاجات آنها دارد. در سالنهای مدرنیزه مدخلهای اتوماتیک سبب می شوند تا فشار ساکن در داخل سالن به طور صحیح و مناسب فراهم شود.در صورتی که این مطلب در مورد سالنهای قدیمی تر صدق نمی کند. در این راستا نحوه توزیع هوای ورودی بسیار حائز اهمیت می باشد و سبب درک بیشتر سیستم تهویه میگردد.

دستیابی به یک مثلث متعادل:

۱) در ابتدا ، لازم است تا مقدار جریان هوای مورد نیاز سالن محاسبه گردد و برای دسترسی به این مقدار از جریان هوا باید شمار صحیحی از هواکش ها فعال شوند (مطابق شکل ۵)ابتدا از مرکز مثلث شروع کنید و هوا را از طریق مدخلها وارد کنید.

۲) دائما کنتور فشار ساکن را چک کنید. ارقام درج شده بر روی صفحه این کنتور باید بین ۱۲ تا ۲۵ پاسکال باشد. در غیر اینصورت جهت دستیابی به این مقدار ، پره های مدخلهای ورودی هوا را تنظیم کنید.

۳) سرعت هوا در مدخل را بررسی کنید که باید بین ۳ تا ۳.۵ متر بر ثانیه باشد. در صورتی که مجاری مدخلها باریک باشد و یا این که فشار منفی به ۲۵ پاسکال و یا حتی بیشتر از آن نیز برسد سرعت هوا تا ۵ متر بر ثانیه افزایش خواهد یافت.

۴) باد بزن های سقفی داخل سالن امکان استفاده از سیستم تهویه را برای آن قسمتهایی از سالن فراهم میکنند که از سیستم تهویه سالم بهره ای نمیبرند(نقاط کور)و نیز سبب می شوند تا هزینه گرم کننده های سالن در طول زمستان کاهش یابد.خلاء حاصله از سالن های مرغداری در شرایط طبیعی دارای فشار بیش از ۵۰ پاسکال نمی باشند در غیر اینصورت عملکرد و طول عمر هواکش ها کاهش می یابد.