اثر گیاه دارویی سیر بر عملکرد مرغ تخم‌گذار

چاپ

altاستفاده از گیاهان دارویی در تغذیه طیور، چند سالی است که در دستور کار محققان کشور قرار گرفته است. تحقیق پیش رو نیز به تغذیه سیر در جیره غذایی مرغ، اشاره دارد
چکیده
این تحقیق به‌منظور بررسی اثرات سطوح مختلف گیاه دارویی سیر بر عملکرد، صفات کیفی تخم‌مرغ، مقدار کلسترول و تری‌گلیسیرید زرده تخم‌مرغ و فراسنجه‌‌های خونی (کلسترول، تری‌گلیسیرید، LDL ,HDL) مرغ تخمگذار انجام شد. ۱۹۲ قطعه مرغ تخمگذار سویه "های-لاین w۳۶" با سن ۲۸ هفته بطور تصادفی در چهار تیمار تقسیم شدند. هر تیمار چهار تکرار و ۱۲ قطعه مرغ تخم‌گذار در هر تکرار داشت. جیره‌ها شامل پودر سیر به مقدار صفر، ۰,۵، یک و ۱.۵ درصد بود و با انرژی و پروتئین یکسان

تنظیم شدند. مدت آزمایش ۱۲ هفته بود. تفاوت معنی‌داری بین جیره‌ها در درصد تخمگذاری و خوراک مصرفی (۰.۰۱ P<) و وزن توده ای تخم‌مرغ (۰,۰۵P<) بود و این صفات در تیمار ۰,۵درصد پودر سیر کمترین بود. علاوه بر این گیاه دارویی سیر بر ضریب­ تبدیل اثری معنی دار (۰.۰۰۱ P<) داشت و کمترین ضریب تبدیل در تیمارهای شاهد و یک درصد پودر سیر بدست آمد. اختلاف معنی‌داری بین جیره‌ها در مقدار کلسترول و تری‌گلیسرید تخم‌مرغ نیز به‌دست آمد (۰,۰۵ P). بطور کلی نتایج نشان داد بین سطوح مختلف سیر، تیمار یک درصد باعث بهبود معنی دار عملکرد، کاهش کلسترول و کاهش تری‌گلیسرید زرده تخم‌مرغ شد هر چند با تیمار شاهد تفاوت نداشت.

تاریخچه
سیر در بسیاری از فرهنگ‌ها در طول هزاران سال هم مصرف غذایی و هم مصرف دارویی داشته است. سابقه استفاده از سیر به‌عنوان یک گیاه دارویی(۱) به چهار تا پنج‌هزار سال قبل بر می‌گردد، در آن زمان از سیر در پیشگیری و درمان بیماری‌های مختلفی ازجمله سر‌درد، گزیدگی‌ها، اختلالات روده‌ای، نفخ شکم(۲)، عفونت‌های تنفسی، بیماری‌های پوستی، زخم‌ها، فشار خون، علائم پیری(۳) و تومورها استفاده می‌‌شد (کورزو-ماتینز(۴) و همکاران ۲۰۰۷)
در تاریخ باستان آورده‌اند به دستور خوفو، یکی از پادشاهان سلسله چهارم مصر باستان، یک پَر سیر را روی بلندترین هرم جیزه حکاکی کردند. از این امر چنین برمی‌آید که مصریان به سیر جنبه الوهیت می‌دادند. سنگ نوشته‌ای بر یکی از سنگ‌های اهرام مصر درباره خواص طبی و درمانی سیر وجود دارد که نشان می‌دهد هر روز صبح به کارگرانی که در بنای هرم کار می‌‌کردند یک پر سیر می‌‌خوراندند تا آنها در مقابل بیماری مصون مانده و به آنها برای ساختن چنین بنای عظیم و بلندی، دل و جرأت بخشند. یونانی‌ها، بر خلاف مصریان، هر که را که بوی سیر می‌‌داد از معابد بیرون می‌‌انداختند. با این وجود عجیب است که پهلوانان یونانی پیش از مسابقات المپیک یک دوره طولانی سیر مصرف می‌‌کردند. یونانیان و رومیان سیر را مثل نوشدارو می‌‌دانستند و مورد مصرف قرار می‌‌دادند. جالب توجه است که مردم چین که مقدار زیادی سیر مصرف می‌‌کنند موارد سرطانی بسیار کم دیده شده‌ است. بر اساس نوشتار تاریخ نویس یونانی، هرودت، نخستین شورش تاریخ بشر توسط کارگران معبد خوفو بخاطر قطع شدن جیره سیر آنها به وقوع پیوسته است (اسچو(۵)، ۲۰۰۰). مطابق نظر بلوک(۶) (۱۹۸۵) پاپیروس‌هایی طبی متعلق به ۱۵۵۰ سال قبل از میلاد در مصر یافت شده که حاوی ۲۲ فرمول دارویی با گیاه سیر برای درمان بیمار‌های قلبی، سردرد، انگل و حتی تومور بوده است.
گورکنان اوایل قرن نوزدهم در فرانسه دم کرده سیر را به صورت عرق مصرف می‌کردند تا از ابتلای آنها به طاعون که جان بسیاری از انسان‌ها را در اروپا تلف کرد، پیشگیری کنند. پاستور در سال ۱۸۵۸ نشان داد سیر می‌تواند باکتری‌ها را از بین ببرد. در طول جنگ جهانی اول و دوم به سربازان سیر داده می‌ شد، تا از بیماری قانقاریا جلوگیری شود (مابی(۷)، ۱۹۸۸).
در قرآن نیز به گیاه سیر اشاره شده است. آن زمان را که گفتید: ای موسی، ما بر یک نوع طعام نتوانیم ساخت، از پروردگارت بخواه تا برای ما از آنچه از زمین می‌روید چون سبزی و خیار و سیر و عدس و پیاز برویاند. موسی گفت: آیا می خواهید آنچه را که برتر است به آنچه فروتر است بدل کنید، مقرر شد بر آنها خواری و بیچارگی و خشم خدا و این بدان سبب بود که به آیات خدا کافر شدند و پیامبران را به ناحق کشتند و نافرمانی کردند و تجاوز ورزیدند (بقره/ ۶۱) (محمودی و مظاهری، ۱۳۹۴).

ترکیبات شیمیایی و خواص درمانی
در سیر حدود ۲۰۰ ماده شناخته شده است. دو ماده آلیسین(۸) و آجئون(۹) مهمترین ترکیبات این گیاه هستند. آلیسین ترکیب آلی سولفوردار فعالی است که که ماده اصلی تشکیل دهنده اسانس سیر بوده و به سیر ویژگی داشتن بو و بسیاری از خواص درمانی را می‌بخشد. آلیسین خواص آنتی بیوتیکی، ضد میکروبی، ضد قارچی، آنتی اکسیدانی و نیز ممانعات کنندگی از نوسانات نامطلوب فشار خون و ممانعت کننده از تشکیل کلسترول دارد. آجئون ماده فعال مهم دیگری در سیر است که سبب پیشگیری از سخت شدن رگ­ها و سکته مغزی می‌شود. این گیاه حاوی آنزیم­های آلیناز، پراکسیداز، میراسیناز، قند‌های گلوکز و ساکارز، مواد معدنی سلنیوم و روی، اسیدهای آمینه سیستین، گلوتامین، ایزو لوسین و ویتامین‌های B۱ و B۲ بوده و بطور معمول حاوی ۶۰ درصد آب است. (سیوام(۱۰)، ۲۰۰۱ و وایت مور و نایدو(۱۱)،۲۰۰۰).
برای سیر خواص درمانی متعددی گزارش شده است. از جمله گیاهانی است که هم ارزش غذایی و هم ارزش دارویی دارد. از نظر طب قدیم ایران این گیاه طبیعت گرم و خشک دارد آلیسن ماده مؤثر موجود در سیر است که به مقدار ناچیزی از دستگاه گوارش جذب می‌شود.. یکی از قدیمی­ترین گیاهان شناخته شده ای که خاصیت ضد باکتریایی، ضد سرطانی، ضد التهابی و آنتی اکسیدانی دارد و برای اولین بار پاستور اثرات ضد میکروبی آن را گزارش کرد ( آجی(۱۲) و همکاران، ۲۰۱۱).

 

پی‌نوشت:
۱- Medicinal plant
۲- Flatulence
۳- Symptoms of aging
۴- Corzo-Matinez
۵- Schou
۶- Block
۷- Mabey
۸- Allicin
۹- Ajoene
۱۰- Sivam
۱۱- Whitemore and Naidu
۱۲- Aji

 

محقق: مهرداد نفیسی، عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات کشاورزی استان تهران

منبع: ایانا