تخمهای مناسب برای جوجه کشی:
آزمایشها و تحقیقات انجام داده شده نشان داده است که بین شکل فیزیکی و درصد جوجه در آوری رابطه مستقیمی بر قرار است از این رو از نظر شکل تخمهای جوجه کشی باید مورد توجه قرار بگیرند.
تخم مناسب باید به صورت زیر باشند:
قالب تخم:
تخم باید بیضی شکل باشد وتخم های کج ومعوج برای جوجه کشی مناسب نیستند.تخم های دارای قالب کشیده از این نظر دارای اشکال نیستند اما به لحاظ اصلاح نژاد از این تخمها استفاده نمی شود.
وزن تخم:
وزن تخم مرغ جوجه کشی باید بین 51 تا 60 گرم باشد که این وزن بستگی به نژاد وسن مرغ دارد.در نژادهای سنگین و گله های مسن وزن تخمهای جوجه کشی باید بیشتر باشد.تخمهایی که وزن آن از 50 گرم کمتر است تولید جوجه های ضعیف می نماید.
پاکی تخم:
بهداشت تخم و ضد عفونی  صحیح  نیز مهم است.از جمع آوری تخم های آلوده حد المکان جلوگیری شود تخم های کثیف اغلب با مدفوع همراه است.مدفوع مرغ خود حاوی میلیونها میکروب سایپروفیت وگاهی بیماری زا است.وقتی چنین تخمهایی داخل ماشین قرار بگیرد در شرایط حرارتی و رطوبتی مناسب میکروبها به سرعت افزایش پیدا می کنند و علاوه بر اینکه زندگی جنین داخل تخم را به خطر می اندازند سبب فساد و آلودگی ماشین نیز می گردند.به این دلیل نباید تخمهای کثیف الوده را در داخل ماشین قرار داد.یکی از اصول حتمی انتخاب تخم های جوجه کشی پاکی آن است. برای پاک کردن تخم آلوده از پارچه های زبر یا تیغ یا سمباده نرم استفاده کنید از شستن تخمها جدا خوداری کنید زیرا در روی پوسته تخم ماده محافظی و جود دارد که در اثر شستشو از بین می رود و باعث نفوذ ویروسها و باکتری ها به داخل تخم از راه منافذ مو جود در پوسته می شود و نفوذ باکتری ها منجر به افزایش مرگ مرگ و میر در هفته اول و ضعیف شدن جنین داخل تخم می شود.همچنین درصد بالای جوجه های ناقص در هنگام هچ  ناشی از همین موضوع می باشد

وضع پوسته تخم:

پوسته تخم مرغ جوجه کشی باید کاملا عادی باشد وتخمهایی با پوسته کلفت و تخمهای با پوسته نازک برای جوجه کشی مناسب نیستند. پوسته های کلفت به علت آنکه شکستن آنها مشکل است و باعث می شود که خروج جوجه از تخم را دچار مشکل شود.در پوسته های نازک تبخیر زیاد صورت می گیرد و در ضمن از نظر کلسیم فقیر می باشند.در مورد تخمای جوجه کشی رنگین تخمهای پر رنگتر از نظر جوجه کشی بهتر هستند.
ذخيره سازی تخم مرغهای قابل جوجه کشی:
تخم مرغها پس ازجمع آوري بلا فاصله در ماشينهاي جوجه كشي قرار نمي گيرند بلكه مدتي نگهداري مي شوند تا کیسه هوایی در اثر انقباظ تشکیل شود و يكباره به ماشين جوجه كشي منتقل مي شوند. از جمله عوامل موثر بر نگهداري تخم مرغ موارد زير مي باشد:

دما و رطوبت:

تخمهای مربوط به جوجه کشی باید در دمایی بین 16و 18 درجه سانتیگراد نگهداری شوند.
رطوبت نسبی در اتاقهای نگهداری تخم حدود 80-75% می باشد. کاهش میزان رطوبت منجر به تبخیر آب داخل تخم مرغ و در نتیجه کاهش میزان جوجه در آوری می شود.

وضعیت قرار گرفتن تخم ها:
تخم ها در محل نگهداری به صورتی قرار می گیرد که قسمت پهن تخم آنها رو به بالا باشد. البته طی زمان نگهداری باید تخم ها را روزی چند بار چرخاند ، زیرا عدم توجه به این موضوع منجر به چسبیدن جنین به پوسته و کاهش جوجه در آوری می باشد
حمل و نقل تخم های جوجه کشی:
حمل نقل و انتقال تخم ها باید با احتیاط کامل صورت گیرد.
عدم توجه به این موضوع و وجود تکانهای شدید ضمن حمل و نقل ممکن است منجر به پاره شدن کیسه های هوایی و یا ایجاد تغییراتی در داخل تخم و به دنبال آن کاهش جوجه در آوری شود. از این رو باید با قرار دادن قسمت پهن تخم مرغ به طرف بالا باید در بسته بندیهای مناسب حمل شوند. پس از آنکه تخمهای مناسب برای جوجه کشی را جمع آوری کردیم باید آنها را دستگاه ستر قرار دهیم.

قرار دادن در دستگاه ستر و دوران ستری
 مراحل جوجه كشي ستر:
در دستگاه سترچهارعامل بايد مورد توجه قرارگيرد:

دما
دماي مناسب براي جوجه كشي به طور متوسط معادل 38-37 درجه مي باشد. كاهش دما منجر به ديرتر خارج شدن جوجه ها از تخم مرغ مي شود وافزايش آن منجر به زودتر خارج شدن جوجه ها از تخم مرغ مي گردد. درجه حرارت مناسب درماشينهاي مختلف تا حدودي متفاوت مي باشد.

رطوبت
رطوبت دماي موجود در ماشينهاي جوجه كشي سبب تبخير آب ازتخم مرغها و تلفات جنين مي شود. از اين روتوجه به رطوبت مناسب از اهميت بسياري برخوردار است. از طرفي كاهش رطوبت ماشينهاي جوجه كشي منجر به افزايش تبخير و وسيع تر شدن كيسه هاي هوايي داخل تخم مي شود. در نتيجه نوك جوجه زود تر به اطاقك هوا مي رسد. همچنين افزايش رطوبت نيزمنجر به وسعت دير بهنگام كيسه هوا شده وجوجه در اين زمان قادر به تنفس نخواهند بود. رطوبت ماشينهاي جوجه كشي به دماي آنها و سرعت تهويه بستگي دارد.

تهویه
طي دوره جوجه كشي اكسيژن مورد نياز جنين توسط منافذ موجود در پوسته تخم مرغ تامين مي شود.دي اكسيد كربن نيز از همين منافذ خارج مي گردد.ميزان اكسيژن مورد نياز جهت رشد جنين حدود21%مي باشد.به ازاي هر1%كاهش ميزان اكسيژن 5%ميزان جوجه دهي كاهش مي يابد.همچنين عدم خروج دي اكسید كربن وتجمع آن در اطراف تخم مرغها منجر به كاهش درصد جوجه درآوري مي شود.چنانچه غلظت دي اكسيد كربن به 5%برسد درصد جوجه درآوري به صفر خواهد رسيد.حداكثر ميزان افزايش غلظت دي اكسيد كربن ماشينهاي جوجه كشي 5%مي باشد. تهويه مشابه سالنهاي پرورش اعمال مي گردد وچون اكسيژن احتياج است ودي اكسيد كربن دفع مي گردد در نتيجه در زمستان گرم ودر تابستان بايد سرد باشد.در جوجه كشي فشار مثبت در تهويه مطلوب تر است و جهت تهويه از سمت تميزترين قسمتها (سترها) به آلوده ترين بخش (اتاق شستشو) مي باشد.بين قسمتهاي مختلف درها دوطرفه هستند و از هر طرف قابل بازشدن مي باشد.اگر تهويه در قسمتهاي مختلف به صورت مجزا انجام شود مطلوبتر مي باشد.

 چرخش تخم مرغها
نحوه قرار گرفتن تخم مرغها به صورتي است كه قسمت پهن آنها به طرف بالا باشد،درغير اين صورت سر جوجه در قسمت باريك قرار مي گيرد و قادر به تنفس نبوده وازبين مي رود. همچنین در دستگاه جوجه کشی (ستر) تخم ها به حالت عمودی با (انتهای بزرگ) رو به بالا قرار گرفته و پس از آن در ۳ روز آخر مانده به هچ به حالت افقی در سینی های هچر قرار خواهند گرفت. در حالت نرمال رشد، جنین در روز ۱۴ شروع به چرخیدن و تغییر وضعیت خود در راستای محور طولی تخم می نماید و در روز ۱۸، نوک جنین رو به کپسول هوا (انتهای بزرگ تخم) بوده و در زیر بال راست قرار می گیرد. در این هنگام، جنین به داخل پوسته کپسول هوا نفوذ کرده و پس از آن تنفس آغاز می گردد. اما در صورتی که کپسول هوارو به پایین بوده و تخم با انتهای کوچک رو به بالا در شانه ستر قرار گیرد، تمامی مراحل فوق دچار اختلال شده و اغلب منجر به مرگ جنین یا هچ جوجه هایی ضعیف با مشکلات تنفسی می گردد. زیرا با قرار گرفتن انتهای کوچک تخم رو به بالا، جنین باز هم در راستای محور طولی تخم تغییر وضعیت می دهد. به طوری که سر آن رو به بالا قرار دارد. بدیهی است که در این زمان سر در فضایی خفه قرار گرفته و به دور از کپسول هوا می باشد. از سوی دیگر در روز ۱۸ عمل تنفس با روال نرمال غریزی آغازشده که نهایتا با فقر هوا (اکسیژن) مواجه می گردد. همچنین باید به خاطر داشت که در صورت کلی درصد هچ تخم های قرار گرفته با انتهای کوچک رو به بالا ۱۲% -۳۰% کمتر از تخم های قرار گرفته با انتهای بزرگ رو به بالا می باشد

چرخاندن تخم مرغها عملي است كه در جوجه كشي طبيعي توسط خود مرغ انجام مي شود وعدم توجه به آن منجربه كاهش جوجه درآوري مي شود زيرا جنين به پوسته تخم چسبيده و تلف مي شود.همچنين نزديكي نطفه به پوسته باعث افزايش تبخير آب از جنين مي شود.عمل چرخاندن موجبات گرم شدن يكنواخت تخم مرغها را نيز فراهم مي كند.اين عمل چندين بار در طي روز انجام مي گيرد و توسط ميله اي كه به راک های نگدارنده شانه های تخم مرغ متصل شده است .صورت مي پذ يرد.تعداد دفعات چرخش در طي روز حداقل 6-4 بار و در ماشينهاي بزرگ جوجه كشي هر 2ساعت يكبار انجام مي شود.

دوران ستری مهمترین دوران می باشد زیرا کیفیت جوجه تولید شده در این ذوران مشخص
 می شود. نکات بسیار مهمی که دراین دوران باید به آن توجه داشت به صورت زیر است:
۱-نوسانات دما حداقل باشد(بحرانی ترین نوسان ۵/۰ درجه سانتیگراد است).

از سیستمهای میکروکنترلی برای جوجه کشی استفاده نشود زیرا در اثر هنگ کردن با نوسانات
 و یا نویز این سیستم ها دچار اختلال می شودو کار جوجه کشی با مشکل بزرگی مواجه
می شود.
۲-نوسانات رطوبت حداقل یاشد.
۳- تلفن همراه خود را تا شعاع ۵ متری در فضای باز و تا شعاع ۲ متری در
 فضای بسته با دیوارهای بتونی دراطراف دستگاه هچر قرار ندهید.


قرار دادن در دستگاه هچر و دوران هچری:

سه روز باقي مانده، يعني از روز 21-19 تخم مرغها را در داخل دستگاه هچر(جوجه گير) قرار مي دهند كه دماي آن5 /37 درجه و رطوبت آن 75%است. در دستگاه هچر سه عامل از عوامل چهارگانه مذ كور در ستر مورد توجه مي باشد:

دما - رطوبت  - اكسيژن

در دستگاه هچر باید مقدار رطوبت را افزایش داد.علت رطوبت بيشتر در دستگاه هچر به اين علت است كه بعد از روز 19جنين تنفس دارد ودي اكسيد كربن و آب تركيب شده و منجر به شكستگي پوسته ها مي شوند.همچنين جنين در روز 19مقداري از كلسيم پوسته را برداشت مي كند ( 120ميلي گرم در طول 21روز). در طي دوره 21روزه جوجه كشي تخم مرغها 18 روز در ستر و 2 روز در هچر قرار دارند، ازاين رو نسبت دستگاه ستر به هچر بايد 1به 6باشد.در اين صورت اگر هر روز بخواهيم تخم مرغها را ست كنيم،بعضي روزها هچر خالي مي شود به همين دليل هر سه روز يكبار تخم مرغها را ست مي كنيم.زمان انتقال تخم مرغها ازستر به هچر به شرايط تخم مرغها نيز بستگي دارد.در حقيقت زمانيكه 2-1%تخم مرغها نوك زده شوند زمان انتقال تخم مرغ است.