سبوس داراي تاريخچه اي غني از نظر مصرف انساني و حوزه کشاورزي است. نام سبوس يا bran از زبان سِلتي سرچشمه گرفته که از نظر لغوي ميتواند به معناي پوسيده، فاسد يا اضافه باشد. اين محصول همانند ساير غلات، مادهاي حياتي براي حفظ سلامت افراد است.سبوس، خارجيترين لايه سختِ غلات است. اين بخش حاوي آلورون و پريکارپ است که ديوارههاي سلولي

آن محسوب ميشوند. اين بخش سوا از پوستهاي است که دانه را احاطه ميکند.
در کنار گياهک، سبوس نيز بخشي جداييناپذير از غلات کامل بوده و غالباً بهعنوان يک محصول جانبي از فرايند آسياب به دست ميآيد. از آنجا که اين محصول جانبي بسيار ارزانقيمت و در عين حال سرشار از مواد مغذي است، عمدتاً به عنوان غذاي دام به مصرف ميرسد.
با جدا کردن سبوس از دانه، اصولاً از ارزش غذايي غلات کاسته ميشود. اين موضوعي کاملاً بحثبرانگيز است چرا که سبوس منبعي غني از فيبرها بوده و حاوي اسيدهاي چرب ضروري است.
علاوه بر اين، سبوس داراي حجم زيادي از نشاسته، پروتئين، ويتامينها و مواد معدني مختلف است بنابراين، حفظ يا افزايش اين ترکيب مغذي، امري ضروري است.
آناليز مواد مغذي موجود در سبوس جو نشان ميدهد اين ماده که تنها 246 کالري به ازاي هر 100 گرم دارد، چگونه ميتواند منبعي مناسب و غني براي مصارف انساني و حيواني باشد. اين ماده داراي 7 گرم چربي کل، 66 گرم کربوهيدرات و 17 گرم پروتئين است. آناليز ويتاميني نشان ميدهد که سبوس داراي 58 درصد منيزيم، 30 درصد آهن و 10 درصد ويتامين B6 است.
سبوس را در تمامي غلات از قبيل گندم، جو، برنج، ذرت، جو دوسر و گندم چاودار ميتوان يافت. اغلب از اين محصول براي غني نمودن نانها و غلات صبحانه به منظور افزايش ارزشهاي تغذيهاي بهويژه براي کودکان، افراد مسن و زنان حامله استفاده ميشود. اسيد فيتيک موجود در سبوس نيز ميتواند عاملي براي غنيسازي محصولات با اين ماده باشد.
افزودن سبوس گندم به آرد گندم کامل، علاوه بر تيره نمودن رنگ آرد موجب ايجاد برخي ويژگيهاي منحصر به فرد در آن نيز ميشود. در واقع اين ماده، يکي از ترکيبات مهم و کليدي در محصولات نانوايي است.

در سال 1916، کمپاني Kellogg محصولي به نام All-Bran را به بازار عرضه نمود که شايد در حال حاضر، معروفترين سبوس غله در سراسر جهان باشد. غلات صبحانه و ساير غلات بر پايه سبوس، به عنوان محصولات کمککننده به سلامت دستگاه گوارش به فروش ميرسد.
در کنار استفاده تاريخي و فوايد تغذيهاي سبوس، يکي از جالبترين استفادههاي سبوس را ميتوان در سالهاي اخير و در کشور سوئد مشاهده نمود.
محققان در مرکز تحقيقاتي سلطنتي KTH، فرايندي را به منظور حذف بيومولکولهاي فاقد استفاده موجود در محصولات جانبي آسياباني توسعه دادند. اين فرايند  براي سلامت انسان بسيار حائز اهميت بوده و به طور ويژه در بخش بستهبندي مواد غذايي مورد استفاده قرار ميگيرد.
اين استخراج با استفاده از آب داغ صورت ميگيرد به گونهاي که آنزيمهايي که در فشارهاي بالا در ترکيب با کربوهيدراتهاي فعال قرار گرفتهاند، ميتوانند هميسلولزها و اوليگوساکاريدها را بردارند. اين پليساکاريدها ويژگيهاي آنتياکسيداني را که قادرند با استخراج آلکاليني ايزوله شوند، حفظ ميکنند.
اين تحقيق منجر به استفاده هاي احتمالي از اين بيوپليمرها براي بستهبندي محصولات غذايي و غليظکنندهها گرديد. عامل ضخيمکننده هم مزايايي دارد چرا که مادهاي طبيعي و فاقد افزودني بوده و ميتواند براي ممانعت از اکسيد شدن محصول مورد استفاده قرار گيرد. اين ماده در بخش پزشکي نيز ميتواند مورد استفاده قرار گيرد. اين مواد ميتوانند ترکيبات حساس به اکسيژن را ايزوله نموده و يا اينکه ميزان احتراقپذيري را کاهش دهند.
تحقيقات صورت گرفته در اين حوزه، امکان بهکارگيري اين بيوپليمرها براي بسته بندي محصولات غذايي و نيز امکان استفاده از آنها به عنوان غليظکننده را نشان ميدهد. عامل غليظکننده به دليل طبيعي بودن و نداشتن افزودني داراي مزاياي زيادي است و ميتواند براي پيشگيري از اکسيداسيون مورد استفاده قرار گيرد. بيوپليمرها همچنين داراي کاربردهايي در صنعت داروسازي هستند. اين مواد ميتوانند ترکيبات حساس به اکسيژن را به منظور کاهش ريسک بروز التهاب ايزوله نمايند. اين عملکرد به بسياري از بيماران که دچار بيماريهاي التهابي هستند، کمک ميکند.
با توجه به اهميت بالاي غلات، بسياري از مطالعات و پژوهشها به طور عميقتري به بررسي اين مواد پرداختهاند به گونهاي که قادر خواهيم بود، پتانسيلهاي نهفته آنها را رمزگشايي نماييم.

منبع ghalatnews